De beheersing van arbeidsrisico’s in de sector Zorg en Welzijn is licht verbeterd. Zo is er meer aandacht voor de aanpak van agressie in de sector, maar deze is nog niet voldoende. Er is nog veel verbetering nodig voor de aanpak van psychosociale arbeidsbelasting, met name van de werkdruk. Zo constateert de Inspectie SZW in de rapportage ‘Zorg en Welzijn 2010-2012’.
In het rapport heeft de Inspectie SZW de inspectieresultaten van de afgelopen drie jaar en haar visie op de arbeidsomstandigheden op een rij gezet. De Inspectie SZW werkt risicogericht. Op basis van risicoanalyses en gegevens over naleving van arbowet- en regelgeving selecteert de Inspectie te inspecteren instellingen. Gezien deze risicogerichte en selectieve werkwijze en het beperkte aantal inspecties (29) waarop de resultaten zijn gebaseerd, vindt de VGN de bevindingen niet representatief voor de gehele branche.
De belangrijkste risico’s waardoor werknemers uitvallen zijn psychosociale arbeidsbelasting (zoals werkdruk, werkstress, onregelmatige werktijden, agressie en andere ongewenste omgangsvormen) (50%), fysieke belasting (30%). en in mindere mate biologische agentia (infecties met bacteriën of virussen) (10%). Het arbeidsgerelateerde verzuim in de zorg (1,2% van het totale verzuim) is 20% hoger dan gemiddeld in Nederland (1,0%).
Investeringen
De Inspectie ziet dat de sector veel investeert in maatregelen om de arbeidsomstandig te verbeteren. In de gehandicaptenzorg is arbobeleid steeds beter verankerd. Alle instellingen hebben een RI&E en de arbozorgelementen zijn in 90% van de instellingen aanwezig. Ook wordt goed gebruik gemaakt van de arbocatalogus (90% van de arbocoördinatoren, 55% van de OR-leden en 40% van de werknemers).
De Inspectie zegt dat het beeld per (onderdeel van een) instelling sterk kan verschillen. Instellingen kiezen vaak voor successieve aanpak van de arbeidsrisico’s. In tegenstelling tot de Inspectie vindt de VGN dit positief: concentreren op het gewenste resultaat en rekening houden met de belastbaarheid van de organisatie.
Systematisch aangepakt
Aanpak van de arborisico’s is belangrijker dan ooit, gezien de ingrijpende veranderingen in de sector de komende jaren en de toenemende zorgvraag en zorgzwaarte. Het is belangrijk dat werknemers in de zorg gezond en veilig kunnen blijven werken.
De Inspectie vindt dat de pyschosociale arbeidsbelasting (agressie en werkdruk) systematisch aangepakt moet worden. Met name de aanpak van werkdruk is voor verbetering vatbaar.
De aanpak van agressie is verbeterd, maar nog niet voldoende. Om te zorgen dat beleid over agressie ook op de werkvloer resultaat oplevert, start in september 2013 de campagne Veilig werken in de zorg, waarin ook de VGN participeert.
Uit de inspecties blijkt verder dat intensieve voorlichting van medewerkers over de arbeidsrisico’s noodzakelijk is om medewerkers meer bewust te maken van de arbeidsrisico’s. Zonder juiste toepassing en regelmatige evaluatie worden arbeidsrisico’s onvoldoende beheerst.
Komende jaren
De Inspectie SZW blijft ook de komende jaren intensief toezien of instellingen voldoende doen om overbelasting van hun medewerkers te voorkomen. In 2013 en 2014 ligt de nadruk daarbij op psychosociale arbeidsbelasting. In 2014 en 2015 kijkt de Inspectie SZW ook naar fysieke belasting en de bescherming tegen bacteriën en virussen.
Met ingang van 1 januari 2013 is de nieuwe Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW in werking getreden, waardoor overtredingen strenger worden gestraft. Instellingen die bij herhaling onvoldoende maatregelen nemen, worden regelmatig opnieuw geïnspecteerd en krijgen hogere boetes. Instellingen die het bij herhaling goed op orde hebben, worden niet meer door de Inspectie SZW bezocht, om voor hen de inspectiedruk te verminderen.
