‘Langer zelfstandig, een gedeelde opgave van wonen, zorg en welzijn’. Zo heet het advies van de Raad voor de leefomgeving en de infrastructuur (Rli) over de gevolgen van de voorgenomen beleidsveranderingen in de langdurige zorg voor de woningmarkt. De Rli - een adviesorgaan voor regering en parlement - berekent dat het tekort aan woningen voor ‘verzorgd wonen’ momenteel al rond de 40.000 ligt. Door het beleid van ‘langer thuis wonen’ kan dat oplopen tot een tekort van 80.000.
De Rli bracht het advies donderdag 23 januari uit aan minister Blok (Wonen en Rijksdienst). Volgens de raad sluiten de hervormingen in de langdurige zorg goed aan op de maatschappelijke ontwikkeling dat mensen zelfstandig willen wonen, met regie over hun eigen leven. Anderzijds signaleert de Rli wel een aantal belangrijke knelpunten:
- Er is een toenemend tekort van aangepaste woningen voor 'wonen met zorg', 'wonen met diensten' en andere geschikte woningen voor mensen met beperkingen.
- De korte termijn waarop de beperking van toegang tot intramurale verblijfsvormen wordt geregeld, past niet bij de omvang van de benodigde aanpassingen voor het zorgvastgoed. Herbestemming van vastgoed kost tijd. De raad heeft berekend dat het gaat om ruim 4 miljoen m2 zorgvastgoed dat gerenoveerd of herbestemd moet worden.
- Coalities van bijvoorbeeld woningcorporaties, zorginstellingen en welzijnaanbieders, die voor mensen met een zorgvraag de domeinen wonen, zorg en welzijn verbinden, moeten worden gestimuleerd. De raad ziet echter dat de vorming van dergelijke coalities onder druk staat door een tekort aan beleidsruimte.
- Door de economische crisis en verschillende beleidswijzigingen zijn veel partijen beducht voor het doen van investeringen. Beleidswijzigingen leiden bij verschillende partijen bovendien tot focus op het eigen belangenkader. En de korte tijd voor de hervormingen drijft partijen tot kortetermijnbeslissingen, wat tot kapitaalvernietiging op de langere termijn kan leiden.
Heldere visie
De Raad adviseert het kabinet een heldere visie over wonen, zorg en welzijn uit te werken voor de komende tien tot vijftien jaar, met een duidelijk standpunt over een verder gaande vorm van scheiden wonen zorg. Dit biedt duidelijkheid aan partijen, zodat zij met elkaar een langetermijnstrategie voor het zorgvastgoed en voor huur- en koopwoningen kunnen ontwikkelen en hierin gaan investeren. Om de knelpunten weg te nemen, beveelt de Raad aan om:
- partijen meer ruimte te bieden om verbindingen tussen de domeinen aan te gaan;
- een verdere financiële scheiding van woon- en zorgkosten te realiseren;
- meer tijd en flexibiliteit te creëren voor de transformatie van het zorgvastgoed, met oog voor o.a. kwetsbare groepen.
Minister Blok gaat het rapport bestuderen en verwacht rond maart met een brief naar de Tweede Kamer te komen. Staatssecretaris van Rijn (VWS) is blij met het rapport. Hij ziet dat niet alleen de zorg, maar ook ‘het wonen’ anders georganiseerd moet worden. De raad geeft daartoe belangrijke impulsen. Hij ziet als uitdaging: niet ieder voor zich, maar in afstemming met elkaar, op lokaal niveau.
Volledige scheiding wonen en zorgDe VGN is blij met de oproep tot lokale samenwerking. Recent hebben we dat ook nog weer benadrukt in onze ‘speerpunten en randvoorwaarden’ bij de hervorming van de langdurige zorg. We zijn minder enthousiast over de aanbevolen volledige scheiding van wonen en zorg. In het Wmo-domein is dat goed uitvoerbaar, maar binnen het domein van de resterende langdurige zorg (Wlz) biedt dat veelal geen meerwaarde.
Waar de raad spreekt over het creëren van tijd en flexibiliteit, heeft ze de VGN aan haar zijde. Ook de nadruk die de Raad legt op woonvoorzieningen voor kwetsbare groepen ondersteunt de VGN van harte.
Het adviesrapport van de Raad voor de leefomgeving en de infrastructuur leest u in de bijlage.
