De geestelijke gezondheidszorg (GGZ), ouderenzorg en gehandicaptenzorg werken hard aan het terugdringen van vrijheidsbeperking. Instellingen nemen steeds meer maatregelen om vrijheidsbeperkingen zoveel mogelijk te voorkomen. Dit blijkt uit onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). De VGN is te spreken over de geconstateerde verbeteringen. Tegelijkertijd blijft de VGN met de leden werken aan vrijheidsbeleving en optimale vrijheid voor cliënten én medewerkers.
In 2013 en 2014 toetste de inspectie 187 dwangbehandelingen in de ouderenzorg en de verstandelijk gehandicaptenzorg. Het gaat dan bijvoorbeeld om separatie, fixatie en gedwongen medicatie
Veel zorgaanbieders is het gelukt om vrijheidsbeperkende maatregelen, zoals het gebruik van de onrustband, helemaal af te schaffen. Zelfs in heel complexe situaties. Het besluit tot een dwangbehandeling en de evaluatie van deze behandeling gebeurt in multidisciplinair overleg waarbij ook een arts en/of een orthopedagoog aanwezig is. Zorgaanbieders kijken steeds vaker naar alternatieven om vrijheidsbeperking te voorkomen of om minder zware middelen in te zetten. Daarnaast werken de instellingen meer met signaleringsplannen. Zo kunnen medewerkers na signalen van een cliënt op tijd ingrijpen zonder dat vrijheidsbeperking nodig is.
Extern deskundige inschakelen
Een verbeterpunt blijft het inroepen van een niet bij de behandeling betrokken (externe) deskundige. Dit gebeurde in de gehandicaptenzorg vaker dan in de ouderenzorg (vóór de toepassing 86% gehandicaptenzorg, 47% ouderenzorg; gedurende de toepassing 72% gehandicaptenzorg en 47% ouderenzorg).
Afzonderen op eigen kamer neemt toe
Een ontwikkeling die de inspectie waarnam binnen de gehandicaptenzorg was dat zorgaanbieders vaker lijken te kiezen voor een wijze van afzonderen waarbij de eigen kamer van de cliënt gebruikt wordt. De inspectie plaatst vraagtekens bij deze vorm van afzonderen, immers de eigen kamer is dan niet meer de veilige ruimte voor de cliënt, maar wordt deel van een dwangbehandeling.
Afbouw onrustbanden blijft aandacht vragen
In de in 2008 ondertekende intentieverklaring 'Zorg voor vrijheid: samen naar minder vrijheidsbeperking' stond dat het gebruik van onrustbanden zoveel als mogelijk afgebouwd moest worden. Alleen onder strikte kwaliteitseisen is dit nog toegestaan. De VGN constateert dat in de afgelopen jaren honderden onrustbanden zijn afgebouwd. In die situaties waar onrustbanden nog worden in gezet, is het wenselijk om externe deskundigheid in te schakelen.
Werken aan optimale vrijheid
VGN onderkent dat de focus niet zo zeer moet liggen op vrijheidsbeperking, maar op het werken aan vrijheidsbeleving en optimale vrijheid voor cliënten én medewerkers. Onlangs deelden zeven organisaties uit de gehandicaptenzorg en ouderenzorg hun bevindingen daarover in een conferentie 'Leren over vrijheid' in de Jaarbeurs.
