Welke aanpak je ook kiest om te komen tot een dialoog over veiligheid, er is altijd een aantal vaste bouwstenen die daartoe bijdragen. Dat blijkt wel uit het verhaal van gehandicaptenzorgorganisatie De Zijlen, die een zorgvisie introduceerde waar veiligheid een belangrijk onderdeel van is. Die zorgvisie kreeg handen en voeten in zogenaamde ‘samenwerkingsdriehoeken’. Het team van Ria de Gier ging ermee werken. Met resultaat.
De zorgvragen van cliënten worden steeds complexer. Veiligheid is daarbij een belangrijk thema. In 2015 werden alle locaties van De Zijlen daarom benaderd over het thema veiligheid en werd er uitleg gegeven over de VeiligPlus-aanpak. Maar niet alle locaties zijn daarmee aan de slag gegaan. “Voor sommige teams was dat een minder vanzelfsprekend middel om in te zetten, door de manier waarop het was opgezet”, vertelt Ria de Gier, hoofd van een locatie voor mensen met moeilijk verstaanbaar gedrag. “Bovendien waren we bezig met een nieuwe zorgvisie. Daarin komt veiligheid expliciet naar voren. Eind 2017 hebben we vanuit de vernieuwde zorgvisie samenwerkingsafspraken gemaakt, onder meer over de overlegstructuur in driehoeken. Mijn team is daarmee gaan werken.”
Toch herkende Ria veel in de VeiligPlus-aanpak toen zij erover las. “Ik herkende de fasen. Ik zag het organisatiebrede inspireren en het organiseren in de samenwerkingsafspraken. Inmiddels zitten we in de fase van het realiseren door methodisch te werken in driehoeken. We doorlopen dezelfde stappen. Ik denk dat die van groot belang zijn voor de dialoog over veiligheid.”
Vier driehoeken
In totaal zijn er bij De Zijlen vier driehoeken. De eerste driehoek bestaat uit zorgmanager, locatiehoofd en gedragskundige. “In die driehoek komen we eens in de zes weken bij elkaar. Hier geven we vanuit de zorgvisie richting aan het behandel – en begeleidingsklimaat. We kijken daarbij onder meer naar veiligheid locatiebreed. Zijn cliënten en verwanten tevreden, voelen zij zich veilig? Voelen de medewerkers zich veilig? Lukt het ieder zijn verantwoordelijkheid te nemen? Die onderwerpen worden hier besproken.”
De tweede driehoek bestaat uit locatiehoofd, behandelcoördinator of gedragskundige en het team. “In die driehoek komen we iedere vier weken bij elkaar en geven we inhoud aan het leef- en werkklimaat, gericht op de individuele cliënt en op de locatie als geheel. Zo kwam een paar maanden geleden een nieuwe cliënt die veel onrust bracht. Ze was fysiek en verbaal agressief en beschadigde zichzelf. Daarmee was ze onveilig voor zichzelf, voor andere cliënten en voor de medewerkers. In de tweede driehoek hebben we besproken: Wat is de betekenis van het probleemgedrag? Wat vraagt de cliënt van de begeleiding? Hoe zorgen we dat de veiligheid terugkomt? Daarbij helpt de methodiek Triple C om één en ander in kaart te brengen.”
Midden in sociale veiligheid
De derde driehoek bestaat uit de persoonlijk begeleider, het team en het locatiehoofd. Daar wordt de individuele cliëntproblematiek besproken en de behandeling of begeleiding gepland. In de vierde driehoek cliënt, begeleider, activiteitenbegeleiding ten slotte wordt het cliëntplan uitgevoerd. Hier vinden ook de gesprekken plaats met de cliënt. Doel is succesvol samenwerken aan relaties en competenties van de cliënt. “De nieuwe cliënt had hechtingsproblemen. Haar persoonlijk begeleider had het daardoor het zwaarst te verduren, omdat zij het meest dichtbij stond. De begeleider bracht in het begin met schroom de moeilijkheden in. Anderen dachten: Het valt toch wel mee? Daardoor werd het voor haar nog moeilijker om erover te praten. Maar toen de behandelcoördinator eenmaal uitleg had gegeven over hechtingsproblematiek, snapte iedereen beter waar zij zat. We hebben er goed over kunnen praten in de derde driehoek.”
De nieuwe cliënt bracht het team dus midden in het gesprek over sociale veiligheid. “In eerste instantie leek het alleen over deze cliënt te gaan, maar in ons laatste teamoverleg werd de discussie breder. Deze casus heeft openheid gebracht. De onderlinge relatie tussen medewerkers komt aan bod, zonder dat het expliciet neergelegd wordt.”
Vaste cyclus
De overleggen in de driehoeken herhalen zich volgens een vaste cyclus. Daardoor worden zaken beter en regelmatiger besproken. “Daarnaast helpt Triple C om in dezelfde taal te bespreken welke ondersteuningsbehoefte de cliënt heeft”, aldus Ria. “We kijken veel meer naar de betekenis van gedrag. De draagkracht van het team is beter geworden. We zijn er nog niet, het is geen appeltje-eitje, maar we werken er met elkaar aan. Mijn rol is vooral benoemen en doorvragen. Eigenlijk zoals de Aanjager in de VeiligPlus-aanpak.”
De nieuwe cliënt geeft nog steeds onrust, maar in mindere mate. “We hadden voor de nieuwe cliënt eerst geen passende dagbesteding. Daardoor werden de problemen alleen maar groter. Inmiddels werkt de cliënt met dieren, daar is ze gek op. Bovendien trekken de medewerkers meer één lijn naar haar toe. Dankzij de gesprekken die we daarover hebben.”
