Op 2 juli (2019) organiseerde de VGN een bijeenkomst rond de vraag ‘hoe onderzoek en diagnostiek van zintuigstoornissen bij cliënten met verstandelijke beperkingen te verbeteren’. Vertegenwoordigers van ZG-aanbieders, audiologische centra en VG-zorgaanbieders waren hiervoor uitgenodigd. Na een inventarisatie van de vraagstukken, verkenden de deelnemers met elkaar oplossingsrichtingen.
De vraagstukken
Er is sprake van een inhoudelijk vraagstuk. Terwijl gehoorproblemen bij cliënten met verstandelijke beperkingen veel vaker voorkomen dan bij de ‘niet-verstandelijk beperkte bevolking’, is het in beeld krijgen hiervan lastiger. Dit komt onder meer doordat ze deze vaak zelf niet in de gaten hebben, evenmin als hun begeleiders, die hier niet altijd aandacht/deskundigheid voor hebben. Ook is het bij deze cliënten soms lastiger ze te onderzoeken en ontbreekt het aan geschikte screeningsinstrumenten en/of faciliteiten.
Daarnaast ligt er een vraagstuk rond verantwoordelijkheden. VG instellingen zijn verantwoordelijk voor de signalering/eerste screening van gehoorproblemen, maar weten vaak niet hoe daarmee om te gaan. Daardoor vindt soms onterechte verwijzing plaats naar de gespecialiseerde centra. Deze zijn echter alleen verantwoordelijk voor behandeling.
In het verlengde hiervan ligt er een vraagstuk rond het stelsel. In de AWBZ was de screening goed geregeld. Na 2015 viel deze onder de Wlz, terwijl toen voor de behandelfunctie de Zvw van kracht werd. Ook huisartsen weten vaak te weinig, hierdoor ontstaan onterechte verwijzingen naar de audiologische centra (AC). In de Zvw krijgen cliënten te maken met een eigen risico, waardoor ze soms ervan afzien om naar een AC te gaan. Door het onderscheid tussen verblijfsplaatsen met en zonder behandeling, ontstaat extra onduidelijkheid over wie bij elke cliënt verantwoordelijk is voor het screenen en signaleren op gehoorproblemen.
Tenslotte is er een organisatorisch vraagstuk. Hoe de aansluiting tussen VG-instellingen en de 2e lijn te verbeteren.
Oplossingsrichtingen
Er wordt gewezen op de zeer recent verschenen actualisatie van de Handreiking NVAVG Screening, diagnostiek en behandeling van slechthorendheid bij mensen met een verstandelijke beperking.
Aanbevolen wordt om de begrippen signalering, screening en diagnose uit elkaar te halen. De VG zorgaanbieder is verantwoordelijk als het gaat om het signaleren (pluis – niet pluisgevoel) dat er mogelijk een gehoorprobleem is bij een cliënt. Om begeleiders hier sensitief voor te maken en de hiervoor benodigde kennis aan te reiken zal het Kennisplein Gehandicaptensector hiervoor een apart dossier gaan inrichten.
Gewenst is om bij de intake en bij het ondersteuningsplangesprek aandacht te geven aan mogelijke gehoorproblemen. Daarnaast is het gewenst een schets te maken van de ideale zorg rondom screening. Bijv. eerst een screening door logopediste van de instelling (of op een andere manier geregeld) en vervolgens doorverwijzing naar een Audiologisch Centrum. Inhoudelijk ligt de vraag hoe de screening vorm te geven en of het nodig is hiervoor iets nieuws te ontwikkelen. Vervolgens zou dan bekeken moeten worden wat de uitvoering van de handreiking/ideale zorg betekent voor de organisatie van de zorg. De VGN maakt een overzicht van de verschillende regelingen rond gehoorproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking. Daarnaast werken we op basis van deze verkenning de vervolgstappen uit.
