Hoe kunnen wij meer leren van mensen met een beperking in plaats van andersom? Pien Neve schrijft elke maand een kort verhaal over haar ervaringen in de gehandicaptenzorg. Door ethische kwesties bloot te leggen geeft zij een innoverende kijk op het positioneren van de doelgroep in de maatschappij en onze eigen nederigheid in het werken met cliënten met een verstandelijke beperking.
Luna en Joep zijn twee van mijn vrienden die tot een uitzonderlijke doelgroep in de maatschappij behoren. Er zijn er zo weinig van in onze maatschappij dat deze groep zeer zeldzaam te noemen is. Je kunt namelijk alleen toetreden tot deze niche als je de gave hebt om je eigen ego te overstijgen, en daar zijn tenslotte niet veel mensen van. Het is dit keer niet de verstandelijk beperking wat hen zo exclusief maakt, maar een veel unieker fenomeen. Zij zijn namelijk, hou je vast, friends-with-their-ex.
Het doet haar goed wanneer hij gelukkig is
Een aantal jaar geleden hebben zij een relatie gehad en tot het verdriet van met name Luna, is hier een einde aan gekomen. Joep heeft hun relatie inmiddels ver achter zich gelaten en heeft een nieuwe vriendin op de boerderij waar hij werkt en met wie hij naar eigen zeggen gelukkig is. Hij vertelt ons graag over de romantische escapades in de hooischuur en als goede vriendin krijgt ook Luna wekelijks een zeer beeldend verhaal voorgeschoteld. Ondanks dat haar ogen haar pijn verraden, reageert ze enthousiast op zijn verhalen. Het doet haar goed wanneer hij gelukkig is.
Voor bekende voetbalspelers worden de lippen gestift
Ook Luna volgt haar eigen pad. Ze is gelukkig en soms weet een man kortstondig haar hart te veroveren. Ze heeft een knipperlichtrelatie met een collega van dagbesteding en met name voor bekende voetbalspelers worden de lippen af en toe gestift en de nagels zorgvuldig gelakt. Maar als het eropaan komt, kan ze blind vertrouwen op alles wat er is en weet ze dat Joep degene is die altijd voor haar klaar zal staan.
'Ik weet dat hij dat moeilijk vindt'
Als ik Luna op een regenachtige zondagmiddag heb meegenomen en we tussen haar favoriete oude trams over ’t IJ staan te turen, vraag ik haar wat de liefde voor haar betekent. Ze kijkt in de verte en de tranen lopen over haar wangen. 'Hij weet niet dat ik weet dat hij van mij houdt. Hij weet niet dat mijn hele hart zegt dat ik bij hem hoor te zijn. Hij weet niet dat ik voel dat mijn hele lijf hem mist. Maar het geeft niet. Ik weet dat hij dat moeilijk vindt.'
Deze maatschappij bestempelt Luna als verstandelijk beperkt
Ik ben even stil en er loopt ook een traan over mijn wang. De onvoorwaardelijkheid die uit haar woorden spreekt gaat verder dan velen van ons ooit zullen begrijpen. Het betreft de ongekende schoonheid van de zuivere liefde. Ik glimlach en sta versteld van haar wijsheid. Het raakt me dat we een maatschappij hebben gecreëerd waarbij we mensen zoals Luna als verstandelijk beperkt bestempelen. De manier waarop zij de liefde heeft begrepen, kunnen velen slechts naar streven. Maar als je het eenmaal hebt ervaren, zul je de liefde voor altijd anders bekijken.
Het wonder van de liefde
Ik leg mijn hand op die van haar en druk haar op haar hart dat ze een ontzettend bijzonder mens is en dat nooit mag vergeten. Ze herinnert me aan het wonder dat de liefde heet en zij belichaamt dit als geen ander. Ik vertel haar dat ik dankbaar ben dat ik haar heb leren kennen en of ze weet dat ze altijd in mijn hart zal zitten, waar we ook heen gaan. Liefdevol en met ogen gevuld met tranen kijkt ze me aan. ‘Ja’, zegt ze, en knijpt in mijn hand. ‘Dat gaat nooit meer weg. Jij zal voor mij altijd mama Pien zijn.’ Als twee vrouwen met een hart vol liefde blijven we nog even zo zitten. Als ze de gelegenheid aangrijpt om tussen neus en lippen door te benoemen welk kleurboek ze leuk zou vinden glimlach ik. Tijd om naar huis te gaan.
De eenvoud van liefhebben
Wanneer ik naar mezelf en mijn omgeving kijk, zit ons verstand ons vaak in de weg en verliezen we uit het oog waar het werkelijk over gaat. Dat de eenvoud van de liefde niet zit in het bezitten van een ander of iets terug te willen voor wat je te geven hebt. Luna leert me dat de eenvoud van het liefhebben zit in het weten. Het voelen. Het geven. In de onvoorwaardelijkheid en de vooral vanzelfsprekendheid daarvan.
Ik voel me bevoorrecht dat ik deze liefde mag kennen
Samen hebben ze geleerd dat hun liefde kan blijven bestaan door elkaar de vrijheid te geven. Ze hebben de kunst van het liefhebben nooit verloren door er hun eigen betekenis aan te geven en te vertrouwen op alles wat er is. Want elkaar in vrijheid met heel je hart kunnen liefhebben, is het grooste goed wat je een ander kunt geven. Als het op de liefde aankomt is het het verstand dat ons een beperking oplegt. Niet andersom. Ik voel me bevoorrecht dat ik deze liefde mag kennen.
Pien Neve is adviseur zorgethiek & innovatie in de gehandicaptenzorg. Ze onderzoekt en begeleidt ethische vraagstukken zowel in het beleid als in de praktijk van de zorg. Door haar innovatieve en creatieve blik draagt zij graag bij aan vernieuwing en professionalisering in de sector. Meer informatie: https://www.pienneve.nl
Dit artikel is gebaseerd op ervaringen uit het leven van Pien, maar is geen feitelijke weergave van gebeurtenissen. De gebruikte namen zijn om privacyredenen gefingeerd.
