Leuk! Ik mag aanschuiven bij een teamvergadering op een locatie voor begeleid wonen in Zwammerdam. Een mooie kans om van dichtbij te horen hoe zelforganiserend werken in de praktijk wordt ervaren. Ik zie het als een reality check: doen we met elkaar de goede dingen? Wordt de cliënt er echt beter van? Zijn de ideeën vanuit de organisatie realistisch en helpend?
Zelf beslissen
In de vergadering gaat het gesprek al snel over de teamrollen. Het hele idee van zelforganisatie is dat medewerkers meer eigen regie en verantwoordelijkheid krijgen, zodat zij zoveel mogelijk zelf kunnen beslissen en dichtbij de cliënt kunnen organiseren. Om dat in goede banen te leiden, verdeelt elk zorgteam acht ‘teamrollen’: van HRM tot kwaliteit van zorg en marketing & communicatie. Zo kunnen teams bijvoorbeeld zelf nieuwe collega’s aannemen, het rooster maken, actief op zoek gaan naar vrijwilligers of een familiebijeenkomst organiseren.
O ja?
Acht teamrollen dus. Maar in de vergadering komt ineens rol 9 ter sprake. Op mijn vragende blik zegt begeleider John Knetsch: “Wist je dat niet? Wij werken met nog een negende teamrol.”
Ik heb niet door dat ik in de maling wordt genomen en ga er serieus op in. “O ja?” vraag ik. “Wat is dat dan voor rol?”
“De slachtofferrol!” roept John uit, onder gelach van het team. Ik moet er zelf ook erg om lachen, maar vraag natuurlijk wel even door.
“Kom er eens uit”
John vertelt: “We zijn als team goed op weg met zelforganisatie. Hierin hebben we geleerd dat het heel belangrijk is elkaar aan te spreken op gedrag. Wij doen dat op een no-nonsense manier. Klaagt iemand of voert hij een taak niet uit? Dan roepen we: ‘He joh, je zit in rol 9, kom eens uit die slachtofferrol!’. Dat schept gelijk opening voor gesprek. Maar zonder dollen”, gaat hij verder, “we hebben als team een klus te klaren. Want we zijn met elkaar verantwoordelijk voor de cliënt. Als iemand dan niet doet wat hij moet doen, hebben we er allemaal last van. Als je boven tafel krijgt waarom hij het niet doet, kun je elkaar helpen.”
‘Klagen’ als signaal
Ik begrijp waar John het over heeft. Zelforganisatie betekent voor begeleiders dat je op verantwoordelijkheden wordt aangesproken. En dat is soms best lastig. Luchtigheid en humor kunnen helpen het gesprek open te breken. Eigenlijk is rol 9 dus een heel belangrijke rol! Er zit een prachtige intentie achter om echt goed samen te werken, waarbij ‘klagen’ wordt gezien als een signaal dat leidt tot gesprek. Ik vraag John: “Mag je als medewerker dan helemaal niet klagen?” “Natuurlijk wel”, antwoordt hij. Ik ben het helemaal met hem eens. Af en toe vertellen wat je niet leuk vindt, hoort erbij. En om nog één keer met John te spreken: vervolgens kom je met openheid en omdenken tot betere resultaten.
Ik kom uit de vergadering met een grote glimlach.
Dit verhaal is mede mogelijk gemaakt door
Marieke Verkerk
Marieke Verkerk is projectleider Organisatieontwikkeling & Innovatie bij Ipe de Bruggen en blogt regelmatig over haar ervaringen met zelforganiserend werken.
