Miranda van den Bergh is coördinator bij Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE). CCE is partner van zorgprofessionals als het gaat om expertise over ernstig probleemgedrag bij mensen die langdurig professionele zorg en ondersteuning nodig hebben. In deze blog schrijft Van den Bergh over de nieuwe woonomgeving die een groep bewoners verdient en die past bij de gezamenlijkheid die ze inmiddels aankunnen. Maar, mag je een gegeven paard wel in de bek kijken? 'Help ons een frisse nieuwe start te maken'.
Samen kwaliteit verbeteren
CCE is voor veel zorgaanbieders een bekende Meerzorg-partner. Zeker sinds we uitsluitend inhoudelijk betrokken zijn bij Meerzorg, en de rol van toetser achter ons hebben gelaten. We hebben maar één doel voor ogen: samen met zorgprofessionals Meerzorg optimaal ten goede laten komen aan verbetering van de kwaliteit van bestaan van mensen die langdurig intensieve, complexe zorg nodig hebben. In een Meerzorg-ontwikkeltraject buigen we ons met betrokkenen rond een cliënt of een groep cliënten over een thema dat bepalend is voor de kwaliteit van hun leven. De themakeuze is gekoppeld aan de Meerzorgaanvraag, maar hoe dit wordt ingevuld is vaak heel divers. Dat is één van de redenen waarom Meerzorg-ontwikkeltrajecten soms zo verrassend zijn!
Gewijzigde groepssituatie vraagt om gewijzigde woonomgeving
Neem bijvoorbeeld de vraag van een middelgrote zorgaanbieder in het zuiden van het land. De woonsituatie van een groep cliënten past niet meer bij de ontwikkeling die ze individueel en als groep hebben doorgemaakt. De 1-op-1 begeleiding die noodzakelijk was, is meer en meer vervangen door groepsbegeleiding. En ook Meerzorg kan aangepast worden op de nieuwe situatie. Een mooie ontwikkeling, maar de huisvestingssituatie is bij het oude gebleven: afzonderlijke kamers, geen gemeenschappelijke ruimtes behalve een kleine keuken. De leefomgeving maakt het lastig om oude gewoontes definitief te doorbreken en bewoners echt de ruimte te geven om te groeien. Team en ouders zijn het erover eens: de bewoners verdienen woonruimte die past bij de gezamenlijkheid die ze inmiddels aankunnen.
Help ons een frisse nieuwe start te maken
Om een lang verhaal kort te maken: de zorgorganisatie stelde een nieuwe woning beschikbaar. Én ze vroegen CCE om in een Meerzorg-ontwikkeltraject mee te denken over hoe deze zo ingericht kon worden, dat de kans op ontstaan van probleemgedrag door de fysieke omgeving, zo klein mogelijk zou zijn. Of, zoals een van de begeleiders het verwoordde: 'Help ons een frisse nieuwe start te maken'. Ik stelde voor om die vraag meteen maar als thema van het Meerzorg-ontwikkeltraject vast te leggen.
Hoe werkt een Meerzorg-ontwikkeltraject?
Een ontwikkeltraject kent verschillende vormen en kan zowel online als offline plaats vinden. In de basis zijn het twee bijeenkomsten waarin betrokkenen rond cliënt(en) bij elkaar komen om aan de hand van verschillende werkvormen met elkaar aan de slag te gaan rond het thema. CCE (in de persoon van de coördinator) neemt in die trajecten de rol van regisseur en gespreksbegeleider op zich. Maar we leveren ook inhoudelijke input, door de inzet van een consulent die veel praktische ervaring heeft met het thema dat centraal staat. Bij het Meerzorg-ontwikkeltraject rond deze huisvestingsvraag ontleedden we in de eerste bijeenkomst samen de vraag, en gingen betrokkenen in de periode erna met specifieke opdrachten aan de slag. Na een paar maanden kwam iedereen weer bij elkaar om te zien hoe de uitvoering van die opdrachten is verlopen en wat het concreet heeft betekend voor team en cliënten.
De kennis zit in het team zelf
Hoe ziet dat er in de praktijk, inhoudelijk dan uit? Ik neem je graag mee! In het eerste gesprek met betrokkenen bleek dat iedereen ontzettend blij was met de nieuwe woning. Eindelijk. Na al die jaren. En met die roze bril van tevredenheid is het lastig om kritisch te kijken naar wat de woning nou echt te bieden heeft aan cliënten. De teamleider zei: 'Een gegeven paard moet je niet in de bek kijken. De gang is te smal om met z’n drieën een jas aan te trekken en de keuken is grotendeels aan het zicht van begeleiders onttrokken.. maar ja.. het is al zo’n verbetering ten opzichte wat we hadden. Meer dan dit is misschien gewoon onhaalbaar.' De technische dienst had inmiddels al duidelijk gemaakt dat aanpassingen niet meer mogelijk waren, omdat de verhuizing al in de planning was opgenomen. De CCE consulent luisterde en verwoordde het als volgt: 'Alle kennis is er al. Het team weet exact waar de schoen knelt. We hoeven het alleen nog in kaart te brengen en te verwoorden.'
'We zijn hier toch mee begonnen, juist voor de cliënt!'
Hij pakte de bouwtekeningen erbij en bracht samen met het team de verbeterkansen in de nieuwe woning in beeld. Gedurende de bijeenkomst werd duidelijk dat de roze bril, en praktische zaken als planningen ertoe dreigden te leiden dat kansen voor echte verbeteringen niet opgepakt werden. Ze leken het belang van de cliënt uit beeld verdreven te hebben. 'Maar we zijn hier toch mee begonnen juist voor de bewoners?!', riep een begeleider uit. 'Een frisse start maken, betekent op een goed fundament bouwen, om het risico op toekomstig probleemgedrag te verkleinen', vulde de gedragskundige aan. Dat was het moment waarop de groep de energie kreeg om de lat hoger te leggen en gezamenlijk de onderbouwing te formuleren van de noodzaak tot grootschalige aanpassingen van de nieuwe woning. Toen het lukte om de cliënt weer centraal te stellen, bleek het team de argumenten te vinden om zelfverzekerd aan te kloppen bij het management. Want dat was de opdracht na de eerste bijeenkomst van het Meerzorg-ontwikkeltraject: ga met stevige argumenten en nieuw hervonden energie op zoek naar steun voor de plannen.
Preventie van probleemgedrag door een passende woning
Tijdens de tweede bijeenkomst van het Meerzorg-ontwikkeltraject keken we terug op de afgelopen maanden. De argumenten en de energie van het team bleken aanstekelijk: het management was overtuigd van de meerwaarde van grotere aanpassingen in de nieuwe woning. En ook de technische dienst begreep de noodzaak. Preventie van probleemgedrag is in ieders belang. Het enige minpuntje van de hele operatie was het uitstellen van de verhuizing. Bewoners stonden bij wijze van spreken al met gepakte koffers klaar, toen duidelijk werd dat de verbouwing ingrijpender zou worden en dus langer zou duren. Maar team en familie zijn het met elkaar eens: als de verhuizing eenmaal voorbij is, is de teleurstelling snel vergeten. Ik zie er naar uit om als iedereen goed en wel gesetteld is, met bewoners en team een kop koffie te drinken op de nieuwe, passende stek!
