Met een nijpend tekort aan artsen voor verstandelijk gehandicapten staat de medische zorg voor mensen met een beperking onder druk. Welke rol kan de kwaliteitsverpleegkundige daarin vervullen? Cato Habets is kwaliteitsverpleegkundige bij Middin en vertelt over dit relatief onbekende, maar o zo veelzijdige vak in de gehandicaptenzorg.
Schakel tussen begeleider en arts
Slechts een handjevol kwaliteitsverpleegkundigen werkt in de gehandicaptenzorg. ‘Nog geen veertig’, schat Cato Habets. Zelf werkt ze sinds augustus 2022 in deze functie bij zorgorganisatie Middin, in de regio Rotterdam-Rijnmond. Een welkome aanvulling binnen de organisatie. ‘Bij een landelijk tekort aan artsen voor verstandelijk gehandicapten (arts VG) waardoor de medische zorg aan mensen met een beperking onder druk staat, kan de hbo-geschoolde kwaliteitsverpleegkundige de schakel vervullen tussen de agogisch opgeleide begeleiders en de medisch onderlegde huisarts.’
Helpen en meedenken
Maar er is meer. Soms is Habets ook een troubleshooter of het lijntje tussen managers en begeleiders. Dan kijkt ze op verzoek van managers mee op een specifieke locatie waar knelpunten zijn. Bijvoorbeeld op het gebied van medicatieveiligheid, dossiers of de bevoegdheden van medewerkers. ‘Hoe kan het dat bestellingen van medicatie mislopen? Hoe realiseren we meer tijd voor cliënten en minder voor administratie? Ik loop met het team mee, help hen met de dagelijkse zorgtaken en ondertussen gaan we in gesprek. Waar loop je tegenaan? Wat is leuk aan je werk, wat lastig en wat kan anders? Medewerkers zien me niet als iemand die even komt zeggen hoe het moet, maar als iemand die komt helpen en meedenkt over oplossingen.’
Gedwongen verhuizingen
Het komt voor dat bewoners soms gedwongen moeten verhuizen naar een andere locatie, omdat op die andere locatie wel de medische zorg gegeven wordt die een bewoner nodig heeft, vertelt Habets. ‘Voor de beste zorg is dat nodig, maar voor de cliënt is dat echt heel ingrijpend. Hoe mooi is het dat ik daar als kwaliteitsverpleegkundige een rol in kan spelen? Dat ik begeleiders kan coachen in het bieden van de juiste ondersteuning, zodat een bewoner langer in zijn of haar eigen woning kan blijven wonen?’
Onbekend maakt onbemind
Er werken nog maar weinig hbo-geschoolde verpleegkundigen in de gehandicaptenzorg, laat staan kwaliteitsverpleegkundigen. Zelf rondde Habets in 2021 haar hbo-v opleiding af, ze werkte toen al jaren in de gehandicaptenzorg. De laatste jaren als kwaliteitsverpleegkundige op een specifieke locatie, waarbij ze deels zorgtaken en deels administratieve taken gericht op kwaliteit uitvoerde. Haar ambitie zorgde ervoor dat ze na afronding van de hbo-v opleiding als kwaliteitsverpleegkunidge in de volledige regio Rotterdam-Rijnmond aan de slag ging. Dat er weinig hbo-geschoolde verpleegkundigen in de gehandicaptenzorg werken, vindt Habets niet heel verwonderlijk. ‘Het imago van de sector mag wel wat opgepoetst worden. Tijdens mijn hbo-v opleiding was er nauwelijks aandacht voor de gehandicaptenzorg. ‘In vier jaar tijd hebben we twee syndromen behandeld. Dan maak je werken in de gehandicaptenzorg ook niet erg aantrekkelijk. Onbekend maakt onbemind.’
Ambassadeur gehandicaptenzorg
Habets heeft ondertussen ook een ambassadeurstraject via de beroepsvereniging Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN) gevolgd met als doel om gastlessen over de gehandicaptenzorg te geven op hbo-v opleidingen. ‘Het idee dat de gehandicaptenzorg uit begeleiding van kwijlende mensen bestaat, voert vaak nog de boventoon. Terwijl de gehandicaptenzorg juist voor verpleegkundigen een prachtige sector is om te werken: een grote diversiteit aan doelgroepen en steeds complexer wordende medische zorgvragen. Dat wil ik studenten meegeven.’
Rust, duidelijkheid en een verbetering van zorg
Nee, ze ziet zichzelf niet als de vervanger van de arts VG. ‘Die heeft zes jaar gestudeerd met daarnaast een specialisatie in de gehandicaptenzorg. Ik heb een vierjarige opleiding achter de rug. De arts VG stelt diagnoses en schrijft medicijnen voor, de kwaliteitsverpleegkundigen niet. Wij zijn een verlengstuk van de huisarts en de arts VG naar de begeleiders, en andersom. Daarmee vervullen we een belangrijke schakelrol. We zijn er voor cliënten en voor teams. Als teams hun probleem op orde hebben, er meer rust en duidelijkheid is, verbetert de kwaliteit van zorg.’
Ga aan de slag
Nog weinig zorgorganisaties hebben kwaliteitsverpleegkundigen in dienst. Habets: ‘Wij zijn ook maar gewoon begonnen bij Middin. We kijken wel hoe het uitpakt.’ Dat is ook haar advies aan andere organisaties. ‘Maak het bespreekbaar binnen je eigen organisatie en wissel ideeën uit met organisaties waar al wel kwaliteitsverpleegkundigen werken. Laat de raad van bestuur de meerwaarde van de kwaliteitsverpleegkundige zien: als we de volop aanwezige agogische kennis van begeleiders beter weten te combineren met medische kennis van verpleegkundigen, kunnen we op elke locatie een totaalpakket van goede zorg leveren. Cliënten kunnen daardoor langer op hun eigen locatie blijven wonen.’
Praktijkvoorbeelden taakherschikking
VGN maakt een serie verhalen over het nut en de noodzaak van taakherschikking om een toekomstbestendige inrichting van de medisch generalistische zorg te waarborgen, nu er een tekort aan artsen verstandelijk gehandicapten (arts VG) is. Welke rol kunnen verpleegkundig specialisten en kwaliteitsverpleegkundigen spelen om dit tekort op te vangen?
Meer voorbeelden leest u hier.
Heeft u zelf een mooi voorbeeld? Neem contact met ons op via communicatie@vgn.nl.
