Op 3 februari keken 400.000 Nederlanders naar Het leven begint bij 18. Deze documentaire geeft een indringend beeld van het leven een jonge vrouw met een licht verstandelijke beperking. Als ze achttien wordt verlaat ze de Groot Emaus in Ermelo, waar ze - tot dan toe - verplicht verblijft, en gaat zwerven. Maker van de documentaire is Marlou van den Berge. Hoe lukte het haar om contact te houden met Hyba, zoals de hoofdpersoon heet?
Van den Berge: ‘Dat was niet gemakkelijk, maar ik was natuurlijk minder bedreigend voor haar dan al die hulpverleners, die allemaal iets van haar willen. Ik zorgde ervoor dat ze me kon pingen en dan belde ik haar. Die telefoongesprekken heb ik wel allemaal opgenomen en in de film gebruikt. Ze was zo aan het zwerven dat ze me essentieel leken. Toen Hyba de film zag, was ze zelf ook verbijsterd: was ik zo erg?’
Kreeg je niet zelf de neiging haar te helpen?‘Ik ben daar tegen iedereen heel duidelijk over geweest, ook tegen haar, want voordat je weet ga je de grens over. Ik ben filmmaker. Ik dacht natuurlijk als ik thuis kwam wel geregeld: hoe moet dat nou? Maar bij jongeren zoals zij komt maar heel weinig binnen, dus het heeft ook weinig zin om van alles te zeggen. Ik zei haar wel altijd dat ze goed moest eten en ik nam ook altijd fruit mee. Als we hadden gedraaid gingen we ook altijd even goed eten.’
De documentaire vraagt aandacht voor jongeren zoals zij, maar die begeleiders zijn ook niet te benijden.‘Nee, de begeleider van Hyba vertelde dat de helft van deze jongeren goed terecht komen, de anderen belanden in een verkeerd circuit. Daarom is het ook heel belangrijk dat er al vroeg wordt gewerkt aan het opbouwen van een goed netwerk. De William Schrikker Groep heeft een instrument ontwikkeld, 18 take control, waarmee jongeren al heel vroeg kunnen gaan nadenken over wat ze willen, hoe ze dat voor elkaar gaan krijgen en met wie. Als ze een opleiding en werk hebben, en goede een plek om te wonen, heb je al zoveel gewonnen. Daarover hebben we binnenkort ook een gesprek met Vera Bergkamp van D66, die een hoorzitting in de Tweede Kamer organiseert.’
Wat kan de politiek doen?‘De oplossing zit niet in een andere wetgeving, maar wel in het ondersteunen van dit soort initiatieven. En er moeten bijvoorbeeld meer plekken komen waar dit soort jongeren terecht kunnen. Voor begeleid wonen in de grote steden bestaan lange wachtlijsten. Daar moet iets aan gedaan worden.’
'Het leven begint bij 18' werd gemaakt in samenwerking met de William Schrikker Groep, ’s Heeren Loo (Groot Emaus) en de Eigen Kracht Centrale. De documentaire is tot 3 mei nog te zien via Uitzending Gemist. Een dvd voor educatief gebruik is te bestellen bij de producent, Paul de Bont Producties: kantoor@pauldebontproducties.nl, 35 euro, exclusief btw en verzending.
