Dit artikel gaat in op een gezamenlijk project van VGN en de Vereniging van Zorgaanbieders voor Zorgcommunicatie (VZVZ). Dat project is gericht op het beproeven van gegevensuitwisseling in waarneemsituaties tussen een vaste arts en een waarnemend arts, waaronder de arts verstandelijk gehandicapten (AVG). Ook wordt een nadere toelichting gegeven op de tijdelijke maatregel waarmee huisartsenposten en de spoedeisende hulp (SEH) toegang hebben tot meer patiëntgegevens.
Medische generalistische zorg
De gezondheidszorg verandert in een rap tempo. Zorgprofessionals leveren steeds vaker gezamenlijk zorg met een gedeelde verantwoordelijkheid voor patiënten. Medisch generalistische zorg, zorg zoals een huisarts die geeft, kan ook door artsen verstandelijk gehandicapten (AVG) gegeven worden, vaak in directe onderlinge samenwerking. Digitale gegevensuitwisseling is dan noodzakelijk, maar de dagelijks praktijk ziet er nog anders uit. Vaak ontbreken benodigde gegevens van de patiënt in waarneemsituaties. De rapportage naar de vaste arts is vervolgens arbeidsintensief. Dit kan verbeteren door gebruik te maken van het Landelijk schakelpunt.
Overlappende zorg
In Nederland is het leveren van generalistische zorg door huisartsen en artsen verstandelijk gehandicapten op uiteenlopende wijzen georganiseerd. Bovendien is er sprake van overlappende zorg. Het kan zowel zorg overdag zijn en als ook ’s nachts. Vanuit een huisartsenpost wordt soms gewerkt met arts verstandelijk gehandicapten die op afroep beschikbaar is. Een andere variant is dat gecontracteerde dienstverleners voor de avond-, nacht- en weekenddiensten (ANW) generalistische zorg leveren in instellingen. Voor alle vormen van samenwerking is het beschikbaar hebben van patiëntgegevens randvoorwaardelijk voor een goede kwaliteit van zorg. Waarneemsituaties zijn situaties tijdens ANW-diensten, zorg voor passanten, dagwaarneming en vakantiewaarneming.
Uitwisselen van gegevens
Maar hoe werkt de uitwisseling van gegevens? Het Landelijk schakelpunt (LSP) is beschikbaar en de huisartsinformatiesystemen kunnen gegevens uitwisselen. Waarom lukt het dan nog niet voor de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking? Verschillende oorzaken zijn daarvoor te noemen, voor zover we ze geïnventariseerd hebben:
- De instellingen gebruiken niet altijd een systeem dat gekwalificeerd is voor uitwisseling via het LSP.
- Soms is er geen elektronische patiëntendossier (EPD) voor de medische behandeling, maar uitsluitend een elektronisch cliëntendossier (ECD) voor de dagelijkse begeleiding en zorg.
- Patiënten ontvangen zorg bij de huisarts in de buurt en staan ingeschreven, vanwege een indicatie, bij een instelling voor verstandelijk gehandicapten. De huisarts kan dan deze patiënt niet aanmelden op het LSP als ‘patiënt’ omdat dat meteen weer financiële consequenties heeft voor de vergoeding vanuit de zorgverzekeraar.
- Huisartsinformatiesystemen zijn er vooral op gebouwd om een samenvatting van de medische gegevens van een patiënt te genereren wanneer een huisartsenpost ze opvraagt. De meeste zijn er niet op gebouwd om een samenvatting van een EPD elders te presenteren in het EPD van de patiënt, wanneer een vaste arts het nodig heeft.
- De behoeften vanuit de instellingen voor verstandelijk gehandicapten ten aanzien van de ict-systemen zijn niet altijd expliciet gecommuniceerd, waardoor de noodzaak niet werd ervaren of gezien en daarom tot nog toe niet in de ict-systemen ingebouwd.
De noodzaak voor het uitwisselingen van medische gegevens van een patiënt door een huisarts en arts verstandelijk gehandicapten is onomstreden. Nu moeten we de uitwisseling nog met elkaar gaan realiseren door systematische blokkades weg te werken. Samen.
Samenwerkingsproject
De VGN en de Vereniging van Zorgaanbieders voor Zorgcommunicatie (VZVZ) zijn een samenwerkingsproject gestart: Waarneemgegevens huisarts – arts verstandelijk gehandicapten. In dit project wordt in drie regio’s de gegevensuitwisseling in waarneemsituaties tussen een vaste arts en een waarnemend arts beproefd in het geval er sprake is van overlappende generalistische zorg van een huisarts en een arts verstandelijk gehandicapten.
Corona
Nederland wordt geconfronteerd met de uitbraak van het coronavirus (COVID-19). De maatregelen zijn ingrijpend. Dit leidt tot onrust en veel vragen. De druk op de huisartsenposten en de spoedeisende hulp is groot; de beschikbare IC-bedden zijn begin april 2020 grotendeels in gebruik. De instellingen voor verstandelijk gehandicapten zitten ‘op slot’ en helaas zal het corona-virus ook hier zijn weg vinden, zo is de verwachting. Om de druk op de huisartsenposten en de SEH-afdelingen te verkleinen, heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport op verzoek van de Taskforce Corona-opt-in op 9 april 2020 laten weten dat het Openbaar Ministerie en de Autorisatie Persoonsgegevens onder voorwaarden af zullen zien van strafrechtelijke vervolging respectievelijk handhaving in geval van overtreding van artikel 15a juncto artikel 15i van de Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg (Wabvpz).
Welke oplossing biedt de minister hiermee?
Met deze noodmaatregel is het mogelijk om van alle patiënten, ingeschreven in een huisartsenpraktijk, die geen bezwaar hebben gemaakt tegen de uitwisseling van digitale medische gegevens, een samenvatting van het dossier op te vragen wanneer er een verdenking is op een corona-infectie.
Maatregelen voor mensen met een verstandelijke beperking
Mensen met een verstandelijke beperking met een WLZ-indicatie staan over het algemeen ingeschreven bij een VG-instelling. VG-instellingen zijn vaak nog niet aangesloten op het LSP. Dat betekent wanneer een met corona besmette bewoner meer intensieve zorg nodig heeft, de patiëntgegevens ‘op het bed’ mee gaan of aan de begeleider meegegeven worden, zoals vanouds. Bovengenoemde maatregel gaat niet zonder meer op voor mensen met een verstandelijke beperking.
Wanneer een huisarts medeverantwoordelijk is voor de zorg van iemand met een verstandelijke beperking, wordt er wél een dossier aangelegd in de huisartsenpraktijk en kan deze patiënt als ‘passant’ worden geregistreerd en aangemeld op het LSP. Op dat moment is een samenvatting van het dossier wél opvraagbaar voor de zorgverlener van de huisartsenpost en de SEH. Hopelijk gaat deze voorziening kostbare tijd schelen bij de medische dienst van de VG-instelling én de zorgverleners in de acute zorg bij de overdracht van de patiënt. Deze voorziening is mede tot stand gekomen dankzij de prille samenwerking tussen VGN en VZVZ in bovengenoemd project.
Over de auteur
Dit artikel is geschreven door Jacqueline Neijenhuis, projectleider Uitwisseling waarneemgegevens bij VZVZ.
