Ook op de terreinen en zorgparken wordt deze week Sinterklaas gevierd. Vorig jaar mocht ik erbij zijn, op een groep van mensen met een ernstige verstandelijke beperking. Daar zag ik begeleiders die hun stinkende best deden om er wat van te maken. Samen Sinterklaas vieren – is dat waar sociale inclusie om draait?
Een berg pakjes
Ik zit in de woonkamer van Het Vossenhol. Om me heen zitten de acht bewoners in een kring. Sommigen zitten in hun rolstoel, anderen zitten op de bank of op een gemakkelijke fauteuil. Het is rustig in de kamer. In het midden van de cirkel ligt een grote berg pakjes. Begeleiders Hilde en Stacy cirkelen eromheen. Met veel energie richten ze zich tot de bewoners. “Piet is langs geweest op het terrein,” roept Hilde blij, met een knipoog naar mij. “Zijn jullie braaf geweest dit jaar? Misschien zit er wel een cadeautje voor jullie bij!” Stacy danst door de kamer. “Wauw! Zien jullie dat, jongens?” De bewoners van het Vossenhol lijken een stuk minder geïnteresseerd dan Hilde en Stacy. Amanda kijkt naar het plafond, terwijl ze een paar onverstaanbare woorden prevelt. Hans staart voor zich uit, zijn blik op oneindig. Theo zit onderuitgezakt in zijn stoel te slapen; de commotie gaat helemaal aan hem voorbij. Niemand heeft oog voor de pakjes, zo lijkt het.
Hilde en Stacy laten het er niet bij zitten. Vrolijk beginnen ze de pakjes uit te delen.
-“Amanda, moet je kijken wat Piet voor jou heeft meegenomen!”
-“Kijk eens Hans! Deze is voor jou!”
-“Joh, Theo, op het allergrootste pakje staat jouw naam!”
Een voor een maken de begeleiders de pakjes open en laten ze aan de bewoners zien wat ze gekregen hebben: een pet, een rubberen bal, een chocoladeletter, een speeltje. Sommige bewoners nemen hun cadeautje in ontvangst en spelen er wat mee. Anderen leggen het naast zich neer, staan op, bewegen heen en weer of lopen weg. Theo schrok na alle commotie van Hilde en Stacy een minuut wakker en wierp kort een blik op zijn nieuwe trui, maar hij is nu alweer heerlijk weggedommeld.
Voor bewoners of begeleiders?
“Nou, wat zijn ze enthousiast,” grapt Stacy over de reactie van de bewoners. Het lijkt haar en Hilde niet veel uit te maken. Ze hebben de grootste lol in het uitdelen en uitpakken van de pakjes. Hilde speelt geanimeerd met Amanda’s nieuwe knuffelhondje: ze kruipt over de vloer en blaft naar het diertje. Stacy schatert het uit. Stacy zet Hans’ nieuwe pet op zijn hoofd. “Kijk eens wat een knappe vent,” lacht ze. “Yo, rapper Hans!” Als Hans zijn nieuwe pet op de grond gooit (hij zit hem duidelijk iets te strak) lachen de beide begeleiders uitbundig. “Wil je geen rapper zijn, Hans?”, klinkt het. “Is deze pakjesavond nou voor de bewoners of voor de begeleiders?”, vraag ik me grijnzend af.
Er bij horen
Als alle pakjes uitgepakt zijn en alle pepernoten opgegeten (of op de grond gegooid), is het tijd voor de bewoners om naar bed te gaan. Daarna gaan Hilde en Stacy de boel aan kant maken. “Op pakjesavond blijven we altijd extra lang”, vertelt Hilde. “Anders hebben we er gewoon niet genoeg tijd voor.” Stacy legt uit dat iedere begeleider van Het Vossenhol cadeautjes koopt voor één bewoner. Ik vraag haar waarom ze zo hun best doen om pakjesavond tot een succes te maken, als de bewoners er lang niet allemaal om geven. “Tsja,” denkt Hilde even na. “Maar sommigen vinden het wel leuk. Kijk maar naar Boukje. Zij kon het al weken nergens anders over hebben.” Stacy knikt instemmend. “Het eten, het papier, het geluid… Het is toch een stukje beleving.”
“Maar Theo dan?”, probeer ik. “Die leek helemaal geen erg te hebben van Sint en Piet. Waarom doen jullie het ook voor hem?” Stacy antwoordt: “Sommige bewoners snappen het niet. Die gooien hun pakjes aan de kant en houden het voor gezien. Maar als we het niet doen, voelt het ook weer niet goed, hè. Alsof ze er niet bij horen.”
Informatie
Simon van der Weele en Femmianne Bredewold schrijven om de beurt een blog over hun onderzoek ‘Sociale inclusie voor mensen die wonen in een beschutte leefomgeving’. In dit onderzoeksproject brengen ze in kaart wat sociale inclusie betekent voor mensen met een beperking die wonen op een instellingsterrein.
