Cliëntenparticipatie in de gehandicaptenzorg werkt! Stichting SIG betrekt cliënten actief bij beleid en besluitvorming, zoals onlangs bij de werving en selectie van een nieuw lid van de Raad van Toezicht. Wat na uitgebreide procedure opviel, was de verrassende eensgezindheid: cliënten en toezichthouders kwamen onafhankelijk van elkaar tot dezelfde profielschets, selectie en uiteindelijke voordracht.
Cliëntenraad volwaardige rol in medezeggenschap
Stichting SIG is een organisatie voor mensen met een beperking en/of autismeverwante stoornis in Midden- en Zuid-Kennemerland. Met ruim 1000 cliënten, aan wie SIG kleinschalige begeleiding op maat biedt, zijn cliënten naast de vertegenwoordiging in diverse lokale raden, ook met meer dan 30 cliënten actief in de Centrale Cliëntenraad. De cliëntenraad wordt actief betrokken bij belangrijke besluitvormingsprocessen van de organisatie. De cliëntenraad vervult hiermee een volwaardige rol in de medezeggenschap van de organisatie.
Methode Totale Communicatie
De SIG hanteert in alle geledingen van de organisatie de methode Totale Communicatie, waarbij naast het verbale contact met cliënten diverse andere communicatiemiddelen worden ingezet, zoals pictogrammen, foto’s, gebaren, kleuren en stappenplannen. Met ondersteuning van deze methodiek wordt maandelijks de mening van de cliëntenraad gevraagd over zaken die de organisatie en daarmee ook de belangen van cliënten raken.
Cliënten tonen zich hierin opvallend betrokken en gemotiveerd. Hun inbreng is vaak doelgericht en effectief, zo bleek onlangs uit de wervingsprocedure voor een nieuw lid van de Raad van Toezicht van Stichting SIG.
Voordracht lid Raad van Toezicht
De cliëntenraad heeft volgens de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (Wmcz, 2020) het recht een persoon voor te dragen voor de benoeming van een lid van de Raad van Toezicht. Om invulling te geven aan dit recht werden er bij SIG dubbele selectiecommissies gevormd, die het met elkaar eens dienden te worden in de sollicitatieprocedure voor de nieuwe toezichthouder.
De selectiecommissie van de cliëntenraad, bestaande uit leden van de cliëntenraad die hierover graag mee wilden denken, ging in overleg met de selectiecommissie van de Raad van Toezicht, waarbij de cliëntenraad-delegatie duidelijk maakte bij alle stappen in het proces nauw betrokken te willen worden. Vooraf was de verwachting van deze samenwerking voor de organisatie best spannend, want wat als ‘partijen’ – cliëntenraad en Raad van Toezicht – het niet met elkaar eens zouden blijken te zijn?
Procedure
De prominente rol van de cliëntenraad-leden in dit proces begon met een inventarisatie van wat een toezichthouder bij SIG ‘in huis’ moet hebben. Een toezichthouder die expliciet de belangen van cliënten diende te behartigen. Cliënten hebben met onafhankelijke externe ondersteuning eerst een profielschets opgesteld. Vanuit dit profiel, met pictogrammen voor diegenen die moeite hebben met geschreven tekst, werd de vacature gepubliceerd. Maar niet nadat hierover vergaderd was met de selectiecommissie van de Raad van Toezicht en beide commissies hiermee instemden.
De commissie vanuit de cliëntenraad selecteerde enkele kandidaten uit de berg sollicitatiebrieven en stemde deze selectie wederom af met de toezichthouders. Ook in de daarop volgende sollicitatiegesprekken, die 'dubbel' werden gehouden – separaat met beide selectiecommissies – was hierdoor volop ruimte voor de vragen en meningsvorming van cliënten. Selectiecriteria werden in woord en beeld afgestemd. Uiteindelijk werd unaniem dezelfde nieuwe toezichthouder voorgedragen.
Intuïtief
De meeste beslissingen schijnen mensen intuïtief te maken; in het proces bij de SIG bleken toezichthouders door dezelfde intuïtie te worden geleid als de leden van de cliëntenraad. Waarbij de een wat meer dan de ander ondersteuning kan gebruiken in het verwoorden van de onderbouwing, maar de beslissing even afgewogen blijkt. Vanuit deze unieke, nieuwe procedure wordt eens te meer duidelijk dat gelijkwaardige invloed van cliënten op voorstellen en plannen van de organisatie leidt tot een groter draagvlak, meer daadkracht, samenhang en verbinding en sterkere onderbouwing van de besluitvorming. En dat dat op diverse, toegankelijke, creatieve manieren kan worden ingevuld.
De stem van de cliënt telt!
Die stem tilt brainstorms en besluitvorming van zorgorganisaties naar een hoger niveau. En zo moeilijk is het niet: de kosten (tijd) gaan voor de baat uit.
