Gemeenten moeten periodiek een plan opstellen over hun beleid op het gebied van maatschappelijke ondersteuning. De Wmo schrijft voor wat in het plan moet worden opgenomen. Bijvoorbeeld hoe de gemeente algemene maatregelen en voorzieningen, maatwerkvoorzieningen en cliëntondersteuning concreet willen vormgeven.
Maar ook dat cliënten moeten kunnen kiezen uit verschillende aanbieders van maatwerkvoorzieningen, zeker bij kleine doelgroepen. Bijvoorbeeld als het gaat om godsdienstige gezindheid of levensovertuiging. De invulling van de verschillende onderdelen staat dus vrij en kan per gemeente verschillen. Ze mogen een eigen bijdrage vragen voor het gebruik van een algemene voorziening of een maatwerkvoorziening. Cliëntondersteuning is altijd kosteloos.
De wet
De Wmo maakt onderscheid tussen algemene maatregelen en voorzieningen, maatwerkvoorzieningen en cliëntondersteuning.
Algemene maatregelen hebben als doel om…
… sociale samenhang te bevorderen.
… gebouwen, diensten en ruimten meer toegankelijk te maken voor mensen met een
beperking.
… de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente te bevorderen.
… huiselijk geweld te voorkomen en te bestrijden (Advies en meldpunt Huiselijk geweld
en kindermishandeling).
… mantelzorg en vrijwilligerswerk te bevorderen en te ondersteunen.
De algemene voorzieningen zijn bedoeld om mensen meer zelfredzaam te maken en meer te laten participeren in de samenleving. De gemeente moet met algemene voorzieningen mantelzorgers en vrijwilligers zoveel mogelijk in staat stellen hun rol te kunnen vervullen. Tot slot wordt beschermd wonen en opvang genoemd onder algemene voorziening.
Maatwerkvoorzieningen zijn er om burgers te ondersteunen, die zelfs met inzet van sociale netwerken en met gebruikmaking van algemene voorzieningen niet zelf in staat zijn om mee te doen aan de samenleving. Gemeenten zijn ook verplicht om beschermd wonen voor mensen met psychische/psychosociale problemen als maatwerkvoorziening aan te bieden. In spoedeisende gevallen waar meteen opvang nodig is, is ook een tijdelijke maatwerkvoorziening mogelijk voordat het onderzoek is gestart.
De gemeenten moeten zorgen voor gratis (onafhankelijke) cliëntondersteuning en een hulplijn (telefonisch of elektronisch) voor advies en een luisterende oor. Ook doventolkzorg bij het voeren van een gesprek valt onder de Wmo 2015.
De praktijk
Gemeenten geven heel verschillend invulling aan algemene en maatwerkvoorzieningen. Wat voor de ene gemeente een maatwerkvoorziening is, vult de andere gemeente als algemene voorziening in.
De VGN monitor sociaal domein van februari laat zien dat gemeenten vooral maatwerkvoorzieningen (95%) hebben ingekocht bij gehandicaptenzorgaanbieders. Voorbeelden hiervan zijn: individuele (specialistische) ondersteuning, dagbesteding voor specifieke groepen, ondersteuning in groepsverband, advies, logeren, crisisopvang en leer/werktrajecten. In de toelichting op de wet worden ook woningaanpassingen en hulpmiddelen als voorbeelden van maatwerkvoorzieningen genoemd.
Uit de monitor blijkt dat gemeenten minder (35%) gehandicaptenzorgaanbieders wil inschakelen voor algemene voorzieningen. Het ingekochte aanbod bestaat hier vooral uit dagbesteding, mantelzorgondersteuning (o.a. logeren), klussendienst, sociaal-culturele voorzieningen, inloopfuncties en vrijetijdsaanbod genoemd. De toelichting op de wet noemt aanvullend als voorbeeld: lokaal vervoer, klussendienst, was- en strijkservice of een maaltijdvoorziening.
Betekenis voor de aanbieder
Gemeenten gaan verschillend om met de invulling van de algemene en maatwerkvoorzieningen. Dit betekent dat je als aanbieder in de ene gemeente dagbesteding als algemene voorziening en in de andere gemeente als maatwerkvoorziening kan bieden. Dit vraagt flexibiliteit, maar als aanbieder kan je ook proberen gemeenten in hun keuze te sturen. De kwaliteits- en verantwoordingseisen voor een maatwerkvoorziening zijn vaak strenger en omvangrijker dan voor algemene voorzieningen. Flexibiliteit, goede voorbereiding en duidelijke afspraken met gemeenten helpen om niet onverwachts voor verrassingen te staan.
Meer weten?
Wet maatschappelijke ondersteuning, artikel 2.1.2, 2.1.4, 2.2, 2.3,
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2014-280.html
In de paragrafen 3.5 en 3.6 van de Memorie van Toelichting bij de Wmo wordt informatie gegeven over de voorzieningen, met daarbij ook enkele voorbeelden.
In deze VGN-presentatie staat weergegeven hoe de toegang in de verschillende stelsels is geregeld, onder vermelding van de diverse aanbodsvormen.
Cliëntondersteuning:
https://www.vgn.nl/nieuws/informatiekaart-clientondersteuning
|
Wat mag en moet in de Wmo |
