De meeste antipsychoticagebruikers kunnen zonder of met aanzienlijk minder antipsychotica. ’s-Heeren Loo, locatie Willem van den Bergh te Noordwijk, heeft samen met het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik ondersteunende materialen ontwikkeld voor de verantwoorde inzet van antipsychotica en het afbouwen van antipsychotica bij mensen met een verstandelijke beperking en moeilijk verstaanbaar gedrag.
Het is al langer bekend dat er in de gehandicaptenzorg minder antipsychotica toegepast kunnen worden. Wetenschappers toonden dat in 2010 aan en wezen daarbij op de schade voor de cliënt en de noodzaak indien mogelijk af te bouwen*. Samen met de behandelaren en de wettelijk vertegenwoordigers van de cliënten is er in Noordwijk een concrete aanpak uitgewerkt. De pilot was succesvol. Bij ruim 60% van de daarvoor in aanmerking komende cliënten is gestart met afbouw. Bij 85% van hen kon de medicatie geheel of gedeeltelijk worden afgebouwd.
Positief
De reacties op het afbouwen zijn over het algemeen erg positief. "Mijn zus neemt meer waar. Haar karakter komt weer terug", aldus de ervaring van een van de betrokken wettelijke vertegenwoordigers. De medische staf van Willem van den Bergh is ook enthousiast over de resultaten en wil de werkwijze in de hele instelling invoeren. Het IVM stelt de materialen beschikbaar op zijn website.
Crisissituatie
Het terugdringen van probleemgedrag (ook wel: moeilijk verstaanbaar gedrag) is nog steeds een belangrijke reden voor het voorschrijven van antipsychotica. Nog te vaak wordt het gebruik van antipsychotica, veelal gestart in een crisissituatie, gecontinueerd zonder de blijvende noodzaak goed te evalueren. Goed evalueren is belangrijk omdat antipsychotica bijwerkingen geven, zoals gewichtstoename, lusteloosheid en bewegingsstoornissen, waarvoor mensen met een verstandelijke beperking extra gevoelig zijn. De gehandicaptenzorg kan dus af met minder antipsychotica. De in het project ontwikkelde materialen kunnen hierbij helpen.
Download
Het werkmateriaal uit de pilot is geschikt gemaakt voor de hele sector gehandicaptenzorg en is beschikbaar voor de behandelaren, wettelijk vertegenwoordigers en begeleiders.
Op www.medicijngebruik.nl vindt u de e-learning 'Medicijngroepen gehandicaptenzorg 2 - Antipsychotica en afbouw', de gratis te downloaden FTO-module 'Antipsychotica bij moeilijk verstaanbaar gedrag' met daarin voorbeelden van praktische draaiboeken en de brochure 'Antipsychotica, soms nodig, meestal niet' voor wettelijk vertegenwoordigers.
Ondersteuning bij invoering
Het IVM overlegt met ZonMw over mogelijk verdere implementatie in de gehandicaptenzorg van deze succesvolle aanpak. Uw belangstelling kunt u nu al kenbaar maken via h.vosburchart@medicijngebruik.nl.
* de Kuijper G, Hoekstra P, Visser F, Scholte FA, Penning C, Evenhuis H. Use of antipsychotic drugs in individuals with intellectual disability (ID) in the Netherlands: prevalence and reasons for prescription. J Intellect Disabil Res. 2010 jul;54(7):659-67.
