Boek Onzichtbaar roept op tot actie voor de 1,1 miljoen Nederlanders met een licht verstandelijke beperking
Zorg ervoor dat de 1,1 miljoen Nederlanders met een licht verstandelijke beperking wél gezien worden. Die oproep staat centraal in Onzichtbaar, het nieuwe boek van Boris van der Ham, voorzitter van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN). Het eerste exemplaar is op 8 december in perscentrum Nieuwspoort overhandigd aan demissionair staatssecretaris Nicki Pouw-Verweij (VWS).
‘Dit boek draagt bij aan de zichtbaarheid van een erg diverse groep mensen. Zonder te labelen, maar door te laten zien wat ieder individu nodig heeft en kan. We zijn allemaal verantwoordelijk voor een inclusieve samenleving waarin iedereen onbeperkt mee kan doen. Bewustwording is daarbij de eerste stap en dit boek helpt om een stukje bewustwording en begrip dichterbij te brengen’
Een grote groep, maar vaak niet zichtbaar
In Nederland hebben naar schatting 1,1 miljoen mensen een licht verstandelijke beperking (lvb). Een groep die vrijwel elk beleidsterrein raakt – van zorg en onderwijs tot werk, schulden en veiligheid – maar in het dagelijks leven vaak onzichtbaar blijft. Van der Ham: “De één heeft moeite met geld of het lezen van ingewikkelde brieven. Een ander raakt snel ontregeld door veranderingen. Steeds meer mensen komen vast te lopen, met eenzaamheid, armoede, schulden en zelfs oververtegenwoordiging in gevangenissen als gevolg.”
‘Gehandicapter dan ze hoeven te zijn’
Onzichtbaar bevat elf portretten van mensen met een licht verstandelijke beperking: persoonlijke verhalen vol veerkracht, humor, confrontatie en herkenning. De portretten laten zien wat er gebeurt wanneer systemen die bedoeld zijn te helpen, juist afstand scheppen. Volgens Van der Ham is het tijd voor samenhangend en mensgericht beleid: “Veel mensen met een licht verstandelijke beperking leunen op voorspelbaarheid, overzicht en vaste gezichten. Maar door versnipperd beleid raken zij sneller de draad kwijt. Daardoor worden ze ‘gehandicapter’ dan ze hoeven te zijn. Het nieuwe kabinet moet zorgen voor een doorbraak.”
Tijdens de presentatie deed Van der Ham een duidelijke oproep aan de formerende partijen: “Om niet nog meer mensen in de knel te laten komen is echt een grote verandering nodig. Voorzieningen mogen niet verder weg of alleen achter een website verdwijnen. Mensen hebben behoefte aan vaste gezichten, overzicht en hulp op de plek waar ze op dat moment zijn. Investeer daarin, dat helpt veel gedoe voorkomen.”
De juiste hulp
Lieke, een van de geportretteerden in het boek, lichtte tijdens de boekpresentatie toe waarom zij heeft meegewerkt aan Onzichtbaar: “Ik wil hiermee laten zien wat we wél allemaal kunnen. Want we kunnen heel veel, maar soms kunnen we het niet alleen. Daarom is het belangrijk dat we goede mensen om ons heen hebben: familie, begeleiders, mensen bij instanties. Met de juiste hulp kan heel veel wél.”
Victor Everhardt, voorzitter van Divosa, reageerde: “We leven in een complexe samenleving, terwijl wij als gemeenten juist pleiten voor meer eenvoud — en daar hebben we ondersteuning bij nodig. Ervaringsdeskundigen krijgen gelukkig steeds meer een stem en hun waarde wordt erkend. Maar het kan nog beter: we moeten vaker én beter naar hen luisteren.”
Brede oproep aan politiek en samenleving
Onzichtbaar is meer dan een boek: het is een oproep tot erkenning, herkenning en actie. Niet alleen voor bestuurders en politici, maar voor iedereen die in zijn werk of dagelijks leven te maken heeft met mensen voor wie duidelijkheid en ondersteuning geen luxe is, maar een randvoorwaarde.
Media-aandacht voor het boek Onzichtbaar
De afgelopen week was er veel aandacht voor het boek. Hieronder vindt u een overzicht van de media die hierover hebben bericht.
4 december - Tijd voor MAX
Boris van der Ham en Ans Broelman over het boek Onzichtbaar: Tijd voor MAX, het onzichtbare leven van Nederlanders met een licht verstandelijke beperking, vanaf minuut 10 tot en met minuut 20
5 december - Zorgvisie - Boris van der Ham: Arts stuurt nog te snel door bij patiënt met LVB
Mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) hebben vaker moeite om hun weg te vinden in een maatschappij die steeds ingewikkelder wordt. Ook de zorg speelt daarin een rol, vindt Boris van der Ham. “Artsen en hulpverleners denken nog te vaak: dit is ingewikkeld, stuur maar door naar een specialist op het gebied van de gehandicaptenzorg. Terwijl de oplossing vaak dichtbij en simpel kan zijn.” Lees artikel
6 december 2025 - Taalstaat, radio 1
Boris van der Ham over taal voor mensen met verstandelijke beperking | NPO Radio 1
Volkskrant
8 december - Opinie: Vergeet de Nederlanders met een licht verstandelijke beperking niet in de formatiegesprekken
1,1 miljoen Nederlanders heeft een licht verstandelijke beperking. Deze groep komt steeds meer in de knel, terwijl een langetermijnvisie nog altijd ontbreekt. Dat kan en moet anders, betogen Boris van der Ham en Ellis Jongerius. Lees verder in bijgevoegd artikel.
