In (jeugd)zorgorganisaties is vaak al veel kennis aanwezig over het de-escaleren van probleemgedrag. Maar de vraag is hoe je al die kennis verwerkt tot iets wat écht werkt in de praktijk, tot methodes waarmee agressie-incidenten daadwerkelijk kunnen worden voorkomen. Tijdens drie regiosessies die 'Duidelijk over agressie' organiseerde werd door professionals uit zeven verschillende zorgbranches volop gebrainstormd en gediscussieerd over deze onderwerpen. 'Simpele veranderingen kunnen al leiden tot grote verbeteringen.'
Het thema van de sessies was ‘Omgaan met oranje gedrag’, oftewel emotioneel gedrag van cliënten, patiënten of naasten dat begrijpelijk is, maar kan leiden tot agressie. Centraal stond de vraag hoe escalatie en dwang voorkomen kunnen worden, zonder dat de veiligheid in het geding komt. Sessieleider Gijsbert Roseboom trapte af met het op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde Safewards-model: 'Safewards biedt tien bewezen effectieve interventies die gericht zijn op het voorkomen van escalatie en het verminderen van drang en dwang. Het model is ontwikkeld voor psychiatrische afdelingen, maar is ook een handvat voor andere zorgvormen.'
Vertaling naar de praktijk
Tijdens de sessies werd direct een vertaalslag naar de praktijk gemaakt. In de interactieve werkvorm World Café bedachten de deelnemers aan de hand van Safewards zelf effectieve interventies die zij kunnen toepassen tijdens hun dagelijkse werk. Van het opvangen van slecht nieuws tot kalmeringsmethoden en van het uitspreken van bemoedigende woorden tot elkaar leren kennen. 'Het kan helpen om een situatie preventief anders te benaderen. Wees eerlijk, hou in gedachte dat een bericht voor een cliënt onprettig kan zijn, maar vertel vooral ook wat wél mogelijk is', was één van de tips die professionals met elkaar delen.
Sterk contact
Eén van de gebruikers van Safewards is GGZ-instelling Parnassia. Het uitgangspunt: sterk contact tussen zorgverlener en cliënt. Thomas Jansen, begeleider psychiatrische zorg deelde de ervaringen: 'Elkaar begrijpen begint bij het maken van contact. Start de opname van een cliënt of patiënt met het uitspreken van wederzijdse verwachtingen. Zo voorkom je dat verwachtingen pas worden gedeeld als een situatie escaleert. En vermijd daarbij woorden als ‘geen’, ‘nee’ en ‘niet’. Zeg juist wat wél mag.' Collega Sandra van der Meulen vult aan: “Als je cliënt of patiënt rondloopt met spanningen, angst en frustraties, is het prettig als je vooraf al hebt besproken hoe hij of zij in zo’n situatie benaderd en gerustgesteld wil worden.”
Simpele veranderingen, grote verbeteringen
Parnassia keek tijdens de implementatie van Safewards ook naar de fysieke omgeving. Thomas: 'Onze cliënten leefden in een ruimte die negativiteit uitstraalde. Daardoor neigden cliënten sneller naar grensoverschrijdend gedrag. En dus werd er geïnvesteerd in o.a. een mooie recreatieruimte waar nu filmavonden worden georganiseerd. Simpele veranderingen, maar met grote verbeteringen. De situatie van de cliënt kunnen we niet veranderen, maar we kunnen zijn periode in de instelling wel zo prettig mogelijk maken'
Actieplan ‘Veilig Werken in de Zorg’
De RegioSessies zijn een onderdeel van de campagne ‘Wees duidelijk over agressie’ van sociale partners uit de zorg en jeugdzorg in het kader van actieplan ‘Veilig Werken in de Zorg’. Initiatiefnemers zijn Actiz, BTN, CNV Zorg & Welzijn, FBZ, FNV, GGZ Nederland, Jeugdzorg Nederland, NFU, NU’91, NVZ en VGN, met ondersteuning van het ministerie van VWS.
