Op woensdag 20 maart nam de gehandicaptenzorg deel aan een Rondetafelgesprek over het VN-verdrag Handicap in de Tweede Kamer. De VGN werd vertegenwoordigd door Alexander Kampschreur, ervaringsdeskundige, en Sjoerd Ouwens, aanjager van de Visie2030 bij de VGN. Hun belangrijke boodschap is: Geef mensen met een beperking een gelijkwaardige kans om zich te ontwikkelen en biedt, voor wie dat kan, de ruimte om door te groeien naar een passende werkplek in de maatschappij.
Tijdens het gesprek kwamen ervaringsdeskundigen in drie rondes aan het woord, waarbij Kamerleden vragen stelden over de impact van wet- en regelgeving op de ondersteuning, financiële regelingen en bestaanszekerheid, en welke maatregelen nodig zijn voor betere inclusie van mensen met een beperking. De Kamerleden toonden oprechte interesse en werden geraakt door de soms schrijnende ervaringen. Vooral verhalen over de enorme tijd en energie ('soms een fulltimebaan') die het kost om alles te organiseren met betrekking tot toegankelijkheid en het regelen van voorzieningen, en de soms verwarrende regelgeving die tegenwerkt, maakten indruk en zorgden voor herkenbaarheid bij de aanwezigen in de zaal.
Een leven lang leren en ontwikkelen
Het recht op een leven lang leren en ontwikkelen staat centraal in de visie2030 van de VGN. Voor iedereen, dus ook voor mensen met een beperking, wordt opleiding beschouwd als de beste toegangspoort tot werk. Sjoerd Ouwens nam de Kamerleden mee in zijn betoog dat het, in overeenstemming met het VN-verdrag Handicap, belangrijk is dat zij gelijke kansen krijgen om hun talenten te ontwikkelen, mee te kunnen doen in samenleving en van betekenis te zijn op de arbeidsmarkt. Een andere blik is dan ook gewenst, waarbij mensen gezien worden als talentvol en waardevol, en niet als een extraatje zoals een Kamerlid zei. Een benadering die focust op 'wat kun je wel' en 'wat heb je nodig om dit te bereiken', is veel constructiever dan de focus op wat iemand (nog) niet kan.
Alexander: ‘Ze denken dat ik niet verder kan’
Alexander deelde trots met de Kamerleden dat hij op 49-jarige leeftijd zijn allereerste diploma heeft behaald: een erkend assistent-logistiek diploma bij Leerwerkbedrijf Loods 8 van Pluryn. Hij is erg gemotiveerd om te werken en zijn talenten verder te ontplooien. Toch vertelde hij de Kamerleden: "Ze denken dat ik niet verder kan omdat ik iets mankeer. Jongens die bij mij werken, gaan door. En ik niet. Het voelt alsof ik niet meetel. Ik wil gewoon bij een bedrijf werken en meedoen."
Sjoerd Ouwens vulde aan dat het voor bedrijven soms best spannend is om iemand met een beperking aan te nemen, ook omdat vaak kennis over de beperking ontbreekt: "Het helpt als we ze informatie geven, dan is er voor mensen als Alexander ook plek". Hij schetst dat naar schatting zo’n 22.000 mensen met een beperking, voorzien van een dagbestedingsindicatie, niet de mogelijkheid hebben om zich via een opleiding vanuit de dagbesteding verder te ontwikkelen naar een passende werkplek in de maatschappij. Jaarlijks komen daar nog eens 1600 leerlingen van het Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO) met een dagbestedingsrichting bij.
Vergeten groep valt buiten de boot
Deze groep mensen kan op de manier waarop het huidige beroepsonderwijs is georganiseerd, niet meedoen en zich verder ontwikkelen. Het huidige systeem biedt namelijk weinig mogelijkheden voor op maat gemaakt leren en het ontwikkelen van vakvaardigheden in hun eigen tempo. En dit terwijl opleiding en persoonlijke ontwikkeling belangrijke voorwaarden zijn om te kunnen participeren, bijdragen aan de maatschappij en de overstap naar betaald werk te kunnen maken.
Deze 'vergeten' groep valt buiten de boot, maar heeft net als ieder ander wel talenten en het recht op een leven lang leren en ontwikkelen.
Opleiding vormt de beste toegangspoort tot werk
In 2021 en 2022 heeft de gehandicaptensector daarom drie branche-erkende opleidingen ontwikkeld: assistent-groen, assistent-facilitair en assistent-logistiek. Deze opleidingen zijn praktijkgericht, niet talig, concreet en geven tijd en individuele aandacht. In 2022 en 2023 zijn 370 studenten gestart met deze opleidingen, waarvan 340 het afronden met een branche-erkend diploma of certificaat. Alexander is een van deze studenten.
Extra investering in talentontwikkeling is nodig
De ontwikkeling van deze onderwijsconcepten vond plaats in samenwerking met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De VGN is de minister hiervoor zeer erkentelijk, alleen kunnen deze initiatieven niet structureel gefinancierd worden uit de reguliere zorg. Sjoerd Ouwens licht toe dat dit om een extra investering in talentontwikkeling vraagt van circa 1 miljoen euro per jaar. Uitgaande van de kosten van een brancheopleiding tussen de € 5.000,- en € 7.000,- per jaar, kunnen hiermee 150 studenten jaarlijks opleidingen volgen.
Ministeries, zoek samen naar oplossingen!
Al deze ontwikkelingen vinden plaats op het snijvlak van de ministeries van VWS, OCW en SZW. De VGN doet dan ook de oproep aan deze drie ministeries om samen met onze sector op zoek te gaan naar oplossingen, zodat iedereen in deze samenleving gelijke kansen krijgt, zich op gelijke wijze kan ontwikkelen en mee kan doen. Geef departementen hiertoe de ruimte waarbij een inclusiepact helpend kan zijn.
De VGN stelde ook andere oplossingen aan de Kamerleden voor. Bijvoorbeeld, maak parttime werk aantrekkelijker en bied mensen met een beperking de mogelijkheid om parttime te werken zonder dat dit gevolgen heeft voor hun uitkering, toeslagen en rechten. Dit omvat ook het overwegen van bijverdienregelingen. In gevallen waarin voltijds werk niet haalbaar is, kan een bijverdienregeling een passende en ondersteunende oplossing bieden.
Pleidooi voor integrale benadering
Naast de VGN drongen ook andere sprekers aan op een integrale aanpak van verschillende thema's. De oproep om alle thema’s integraal aan te pakken en over de muren van ministeries heen te kijken, werd vaak gehoord. Ook vroegen de sprekers aandacht voor hun financiële positie (leven met een beperking is duur), er werd opgeroepen om meer ervaringskennis te gebruiken en meer te handhaven op de bestaande regelgeving als het gaat om toegankelijkheid van vervoer, evenementen, gebouwen en websites.
De vaste commissie voor VWS wilde met dit rondetafelgesprek de inbreng van ervaringsdeskundigen meenemen ter voorbereiding op plenaire debat over het VN-verdrag dat binnen enkele weken gaat plaats vinden. We houden u hiervan op de hoogte.
In onderstaande video vertelt Alexander over zijn werk als logistiek medewerker.