Met het vakcongres ‘Net zo vrij als jij’ sloot ’s Heeren Loo op 3 oktober haar gelijknamige campagne over vrijheidsbeperking. Met zo’n 150 bezoekers uit de sector deelde de organisatie de zoektocht die zij de afgelopen jaren hebben doorlopen. En, er werd uit alle bijdragen wel duidelijk, deze zoektocht zullen ze blijven voortzetten.
Te weinig nieuwsgierig
Paul de la Chambre, bestuursvoorzitter van ’s Heeren Loo, opende de dag met een indrukwekkende speech waarin hij eerlijk en open inging op fouten uit het verleden en de zoektocht naar de verbeteringen. De beheerscultuur had de overhand gekregen totdat met de Brandon-affaire in januari 2011 de wereld voor ’s Heeren Loo ‘omver werd geworpen’, aldus De la Chambre. ‘We waren te weinig nieuwsgierig naar oplossingen en liepen teveel op de gebaande paden.’ Inmiddels is het aantal Zweedse banden binnen twee jaar teruggebracht van 150 naar 15 en zijn bijna alle separeerruimtes omgebouwd tot linnenkamers. ‘Maar we zijn er nog niet. We moeten in gesprek blijven om met elkaar te zoeken naar hoe alle beperkingen kunnen worden afgeschaft.’
Kwetsbaar evenwicht
Dat vrijheidsbeperking een thema is met dilemma’s werd op meerdere manieren door de verschillende sprekers duidelijk gemaakt. Hans Reijnders, hoogleraar Ethiek aan de VU, heeft bij het onderzoek dat hij bij ’s Heeren Loo deed naar vrijheidsbeperking gezien hoe groot de veranderingen zijn. Dat zeer complexe cliënten die vroeger met regelmaat in de separeer zaten, nu zelf lopen te bedienen. Maar hij maakte ook duidelijk dat eenmaal geboekt succes niet vanzelfsprekend blijft. ‘Het is met deze groep cliënten niet een kwestie van de juiste sleutel vinden. Deze cliënten met zzp 7 of 8 zijn niet stabiel en daarmee blijft het een kwetsbaar evenwicht.’
Van beheersen naar loslaten
Joke de vries, inspecteur voor de Inspectie voor de Gezondheidszorg, begon met een compliment voor ’s Heeren Loo en de sector. ‘Het is bijzonder dat ’s Heeren Loo zo open en eerlijk laat zien hoe zij van toen naar nu zijn gegaan. Het is goed om te zien dat de hele sector op de goede weg is.’ Verder ging De Vries vooral in op de rol en het belang van de begeleiders. Om de omslag te maken, van beheersen naar loslaten, is goed contact tussen begeleiders en cliënt en zijn familie een voorwaarde. Haar hartenkreet was dan ook om vooral te blijven investeren in die begeleiders.
Nieuwe wegen
In de middag ging ggz-psycholoog Willem de Ruiter dieper in op het begrip ‘probeerruimte’. Kijk goed naar wat een cliënt zelf kan en wat jij voor hem moet doen. En zorg ervoor dat daartussen wat ruimte zit: probeerruimte. Door hem die ruimte te geven, kan hij groeien. Natuurlijk zitten daar risico’s aan, maar kijk of je dat risico verantwoord kunt houden.
En daarmee raakte De Ruiter aan enkele woorden die De la Chambre al eerder die dag sprak: ‘Niet alle incidenten zijn te voorkomen. Niet als je wilt dat er probeerruimte overblijft om nieuwe wegen te bewandelen.’
Kijk hier voor een impressie van de dag.
