‘Ik verbaas me er al jaren over dat er in Nederland zo weinig belangstelling is voor wat er in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd met psychiatrisch patiënten en mensen met een verstandelijke beperking’, zegt historica Cecile aan de Stegge. ‘Ik hoop dat deze uitzending een breekijzer zal zijn.’
Aan de Stegge werkte mee aan een documentaire van EO’s Dit is de Dag Reportage over ‘Het verzwegen oorlogsleed van psychiatrisch patiënten’, die op 24 april werd uitgezonden. Aan de hand van de speurtocht van verschillende nabestaanden van mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog verbleven in psychiatrische inrichtingen, wordt een beeld geschetst van wat er gebeurde. Al vond er geen genocide plaats zoals in Duitsland, toch overleden in deze inrichtingen minstens negenduizend mensen aan ondervoeding, ziekte (tbc), of oorlogsgeweld. Psychiatrisch patiënten en mensen met een verstandelijke beperking werden er samengepropt, toen inrichtingen aan de kust – waar de Atlantikwall werd gebouwd - werden gesloten.
Groot Graffel
De maker van de documentaire, Sandra-Lobby Poppenk, vindt bij toeval in Groot Graffel in Warnsveld het persoonsbewijs van Anno Dorgeloos, een man met een verstandelijke beperking. Die heeft de oorlog overleefd, maar zijn familie wil graag weten wat hij heeft meegemaakt. Eigenlijk is Poppenk in Groot Graffel om informatie te vinden over Pieter de Vrijer, die er in 1945 overleed. Deze blijkt er als psychiatrisch patiënt te zijn beland, als Duin en Bosch in Castricum wordt gesloten. Hij overlijdt vlak voor de bevrijding door een granaatinslag - de bevrijders zagen het hoofdgebouw aan voor een Duitse kazerne.
Foto
Historica Aan de Stegge: ‘Nabestaanden willen weten wat er is gebeurd. Het gaat om mensen die afhankelijk waren van anderen, het is heel belangrijk dat we hen niet vergeten.’ Een dag na de uitzending werd Aan de Stegge al gebeld door een man van 82 die zijn moeder nooit had gekend. Toen hij twee was, werd ze opgenomen in een inrichting. ‘Ik denk dat ik een foto voor u heb’, zei Aan de Stegge. Ook vond ze een aantekening over het overlijden van de vrouw in 1945. ‘Mensen zijn zo blij, als je ze enige informatie kunt geven.’
FOTO EO/SANDRA-LOBBY POPPENK EN JOHAN DORGELOOS
