"Hoe hadden we het toen zo bedacht om mensen die anders zijn in een gekkenhuis te stoppen?" Onlangs bracht Boris van der Ham een bezoek aan het Dolhuys, het Museum van de Geest dat vroeger een 'gekkenhuis' was. Een indrukwekkende ervaring die hij iedereen aanraadt die in de gehandicaptenzorg werkt of komt werken. Om te leren over de historie van je vak.
Gekkenhuis
Hoe gaan we eigenlijk om met mensen die we niet altijd begrijpen? En wat is het verhaal daarachter, of daarbij? Een tijdje terug bracht ik een bezoek aan het Dolhuys, het museum van de Geest in Haarlem. Oftewel het ouderwetse gekkenhuis. Dit was de plek waar sinds de zestiende eeuw onderdak en verpleging werd geboden aan gekken, idioten, imbecielen of krankzinnigen. Want dat is hoe we toen mensen noemden die we niet begrepen. Het bezoek was een indrukwekkende reis terug in de tijd.
Hoe hadden we dat toen zo bedacht?
Vergelijk je toen met nu, dan weet je dat de gehandicaptensector een ingewikkelde, maar ook een rijke geschiedenis heeft. En hoewel iedereen ziet dat onze samenleving echt nog slagen moet maken als het gaat om toegankelijkheid en een betekenisvol leven voor iedereen, mogen we ook trots zijn op waar we nu staan.
Dat realiseerde ik me toen ik door het museum liep en opvattingen over ‘de geest’ door de eeuwen heen tegenkwam. Want, hoe hadden we het toen zo bedacht om mensen die anders zijn in een gekkenhuis te stoppen? Hoe hadden we het bedacht om de geestelijke gezondheidszorg en de gehandicaptenzorg uit elkaar te trekken? Of om de mensen met een psychiatrische aandoening krankzinnig te noemen? Idioten?
Woorden zonder waardeoordeel
Gelukkig vinden we die benamingen tegenwoordig totaal misplaatst. Toch moet ik eerlijk zeggen dat ik ook benamingen als cliënt, licht verstandelijk beperkt of mensen met een beperking echt wel ongemakkelijk vind. Ze benadrukken ongelijkheid. Afhankelijkheid. Het vinden van neutrale woorden waar geen waardeoordeel in zit, blijkt moeilijk te zijn. Misschien vinden we die zelfs wel nooit. Algemene termen die van toepassing zijn op groepen mensen, zullen altijd onrecht doen aan de individualiteit van de mens. Uiteindelijk hebben we het over Ria die van pindakaas houdt en over Achmed die graag voetbalt.
Leren van elkaar...
Hoe om te gaan met mensen die anders zijn, is een boeiend vraagstuk. We zien het ook in de landen om ons heen. Soms doen zij het beter, soms minder goed en soms gewoon anders. Het is goed om met een brede blik om je heen te blijven kijken. Vandaar dat een internationaal congres als het IASSIDD dat in juli in Amsterdam werd gehouden, en waar de VGN sponsor van is, zo belangrijk is. We leren van elkaars opvattingen, aanpak en geschiedenis.
...en van de historie
Hoe mooi zou het zijn als iedereen die in de gehandicaptenzorg werkt of komt werken, minimaal één keer naar het Dolhuys gaat? Omdat het je iets leert over de historie van je vak, je kennis verdiept en je trots vergroot. Maar ook om je af te vragen: hoe hadden we dat toen zo kunnen bedenken? En hoe doen we dat nu?
Uiteindelijk hebben we het over Ria die van pindakaas houdt en over Achmed die graag voetbalt.
