Het College voor de Rechten van de Mens heeft het meldpunt Meldpunt Onbeperkt Stemmen geopend. Mensen met een lichamelijke, visuele, verstandelijke of psychische beperking kunnen via mensenrechten.nl/stemmen tot en met 4 april het online laten weten of zij problemen ervaren bij het stemmen tijdens de komende gemeenteraadsverkiezingen. Het College wil nagaan of de toegankelijkheid van de verkiezingen is verbeterd na de aanbevelingen van vorig jaar.
Onderzoek van het College in 2017 liet zien dat vooral mensen met een visuele beperking en mensen met een verstandelijke beperking grote moeite hadden met het uitoefenen van hun stemrecht. Beide groepen ervoeren bijvoorbeeld problemen met het lezen en invullen van het stembiljet en het lezen van informatie over de verkiezingen, zoals verkiezingsprogramma’s. Daarnaast bleken nog niet alle stemlokalen en stemhokjes toegankelijk voor mensen in een rolstoel of scootmobiel.
Regeerakkoord
Verschillende partijen, waaronder de VGN en het College deed een oproep aan de overheid, gemeenten en politieke partijen om ervoor te zorgen dat de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 toegankelijk zijn voor iedereen. Deze oproep was mede aanleiding voor het nieuwe kabinet om de toegankelijkheid van verkiezingen als aandachtspunt op te nemen in het regeerakkoord. De vraag is nu of mensen met een beperking verbetering merken.
Voorlichting stembureaumedewerkers
In het onderzoek naar de landelijke verkiezingen van vorig jaar, gaf 30% van de bevraagde blinden en slechtzienden aan dat het voor hem of haar moeilijk was om een stem uit te brengen. Een van de obstakels was een gebrek aan kennis bij een deel van de stembureaumedewerkers. Sommigen wisten niet dat mensen met een visuele beperking hulp mogen krijgen in het stemhokje en zelf mogen beslissen wie deze hulp geeft. Eén op de vijf blinden en slechtzienden die hebben gestemd, deed dit zonder hulp terwijl hij of zij dit wel nodig had.
In de voorlichting van stembureaumedewerkers heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties nu meer aandacht besteed aan de regels bij het stemmen voor mensen met een lichamelijke of visuele beperking. Het College is blij met deze extra voorlichting, maar blijft nauwlettend volgen of dit voldoende is.
Hulp voor mensen met verstandelijke beperking
Van de stemmers met een verstandelijke beperking, ondervond vorig jaar 40% problemen in het stemlokaal, met name bij het lezen, begrijpen en invullen van het stembiljet. Hulp in het stemhokje zou een oplossing zijn, maar de wetgeving staat dit nog niet toe voor mensen met een verstandelijke beperking.
Net als de VGN riep het College de regering op om de Kieswet aan te passen zodat hulp in het stemhokje voor deze groep wel mogelijk wordt. In het Tweede Kamerdebat over het VN-verdrag handicap op 31 januari gaf minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan dat de regering zich beraadt over deze kwestie. Tijdens de komende gemeenteraadsverkiezingen kunnen mensen met een verstandelijke beperking echter nog niet rekenen op stemhulp.
VN-verdrag handicap
Volgens het VN-verdrag handicap hebben mensen met een beperking het recht om deel te nemen aan het politieke en openbare leven. Dit betekent onder meer dat het geen probleem voor hen moet zijn om te stemmen. Verkiezingen moeten dus voor iedereen toegankelijk zijn. Dat is pas het geval als:
- iedereen begrijpt dat je mag stemmen;
- iedereen begrijpt hoe je kunt stemmen;
- iedereen een stemlokaal in de buurt heeft;
- iedereen het stemlokaal kan bereiken en betreden;
- iedereen het stembiljet kan invullen en inleveren;
- iedereen de standpunten van de politieke partijen kan begrijpen.
