Mensen met verstandelijke beperkingen hebben vaker dan gemiddeld problemen met hun geestelijke gezondheid. Om goed aandacht te geven aan die problemen moet je letten op de verschillen tussen mensen en verschillen in de omgeving. Marion Kersten blogt vanuit het internationale EAMHID-congres.
Mensen met verstandelijke beperkingen zijn meer dan de algemene bevolking kwetsbaar voor geestelijke gezondheidsproblemen. Onderzoek levert handvatten om daar aandacht aan te geven. Dit was de kernboodschap van het congres van de European Association of Mental Health Intellectual Disability (EAMHID) dat van 21 tot 23 september in Luxemburg werd gehouden.
24 landen
Op het congres kwamen 510 wetenschappers en beleidsmakers uit 24 landen bijeen, waarvan 87 uit ons land. De deelnemers deden kennis op over uiteenlopende onderwerpen. Zoals: toerusting van medewerkers, diagnostiek en behandeling, e-health, ervaringen van zorgvragers, afbouw van psychofarmaca, zelfdeterminatie en forensische zorg.
Verschillen
De boodschap die ik mee naar huis nam was: geef aandacht aan (problemen rond) geestelijke gezondheid via reflectie op verschillen. De Britse onderzoeker Chris Oliver gaf daar de aanzet toe met zijn inspirerende ‘keynote’. Onderzoek van verschillen vormt de onderzoeksstrategie die zijn team succesvol toepast op een breed scala aan syndromen. Startpunt was hoe deze syndromen scoren op vormen van probleemgedrag. Zo werd zichtbaar dat automutilatie bij mensen met het Cornelia de Lange syndroom relatief vaak voorkomt.
Sleutel
Vervolgens werden binnen deze groep de mensen mèt en zonder automutilatie met elkaar vergeleken, waarbij werd nagegaan hoe het gesteld was met de reeks bekende triggers voor het ontstaan van probleemgedrag. Dat zijn fysieke problemen en kenmerken op sociaal, cognitief, emotioneel en sensorisch gebied. Hieruit bleek dat de sleutel voor het ontstaan van automutilatie lag bij pijn, die voortkwam uit reflux, middenoorontstekingen en tandproblemen. De klinische praktijk kon daarna meteen aan de slag om het probleem èn dus ook het probleemgedrag te verhelpen.
Omgeving
Na dit voorbeeld van een enkelvoudige oorzaak van gedragsproblematiek, die daadwerkelijk weg te nemen is, focuste Oliver op meervoudige oorzaken die een gegeven zijn, namelijk persoonskenmerken zoals impulsiviteit en temperament. Dit illustreerde hij met een voorbeeld van een vrouw met het Smith Magenis syndroom die van het ene moment op het andere op een kookpunt terecht kon komen. Voor hem werd duidelijk dat ze hier geen controle over had en dat het aan haar omgeving was om dit te herkennen en via de-escalatie probleemgedrag te voorkomen.
Organisatiekenmerken
Direct na deze verhelderende lezing bekeek ik de poster van Vanessa Olivier-Pijpers van het CCE die resultaten presenteerde van haar literatuuronderzoek over organisatiekenmerken en gedragsproblemen. In één oogopslag zag ik dat ook bij het herkennen van de invloed van omgevingsfactoren de sleutel ligt in reflectie op verschillen. Namelijk tussen situaties waarin probleemgedrag optreedt en waar niet.
