Lokale lobby onmisbaar: ‘Zet toegankelijkheid hoog op de agenda’

‘Ik dacht dat het een grap was’

Stel, een gemeente opent een openbare trap in de stad en nodigt een rolstoelgebruiker uit om het lintje door te knippen. ‘Ik dacht dat het een grap was’, vertelt Van Gastel. Vraag haar naar voorbeelden waar het in onze maatschappij misgaat op gebied van toegankelijkheid en inclusie, en ze komt met een hele waslijst. Het voorbeeld van de trap in de gemeente Bergen (NH) staat, helaas, niet op zichzelf. ‘Het is alsof je een vegetariër vraagt om een slagerij te openen.’

‘Het moet anno 2025 anders’

Buurthuizen met dagbesteding die niet toegankelijk zijn voor mensen met een beperking, waar aangepaste toiletten ontbreken of waar het vervoer ernaartoe niet geregeld is… Stemlokalen die niet toegankelijk zijn voor mensen met een lichamelijke beperking... Van Gastel somt op. ‘Toegankelijkheid gaat ook over de openbare ruimte, straten, trottoirs, de digitale wereld en de begrijpelijkheid van gemeentelijk beleid. Voor veel mensen is het een hele opgave om te snappen hoe gemeenten werken en welke stappen nodig zijn om voorzieningen aan te vragen.’ Haar boodschap is: het moet anno 2025 anders. Iedereen moet kunnen meedoen in de maatschappij.

Progressieve spierziekte 

Van Gastel spreekt uit ervaring. Ze leeft met een progressieve spierziekte en weet daardoor als geen ander waar het wringt in het huidige zorgsysteem en in de maatschappij. Vanuit dat perspectief raakte ze betrokken bij de lokale politiek. De VVD, op zoek naar iemand met kennis van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), vroeg haar om zich bij de partij aan te sluiten. Eerst als commissielid, later werd ze gekozen als raadslid. Toegankelijkheid en inclusie zijn, niet verwonderlijk, haar speerpunten.

In Eindhoven is Van Gastel het enige raadslid met een beperking. ‘Ik heb een behoorlijke beperking, een progressieve spierziekte. Mensen kunnen niet om mij heen, zeg maar.’ Bij haar aantreden, twee jaar geleden, zorgde de gemeente voor de nodige aanpassingen. Ze kreeg een breder bureau, het toilet in het gemeentehuis werd aangepast, in de raadzaal is een aangepaste microfoon gekomen en een assistent helpt Van Gastel met allerlei praktische zaken, van computerwerkzaamheden tot het aan- en uittrekken van haar jas. 

Het gaat om bewustwording en prioriteiten

Voor Van Gastel is één ding glashelder: toegankelijkheid moet je vanaf de start regelen. ‘Nu gebeurt het te vaak dat er achteraf aanpassingen nodig zijn in voorzieningen of gebouwen. Dat is altijd duurder én minder effectief. Laat mensen met een beperking meedenken aan de tekentafel over toegankelijkheid en inclusie.’

Hoewel ze nog nooit iemand heeft gehoord of ontmoet die toegankelijkheid niet belangrijk vindt, blijf het toch vaak bij mooie woorden. Hoe kan dat? ‘Het gaat om bewustwording en prioriteit’, vertelt ze. ‘Kijk, in mijn leven is toegankelijkheid en inclusie natuurlijk ongelofelijk belangrijk. Het gaat om mijn leven, om meedoen. Voor mij en heel veel mensen met mij is dat niet vanzelfsprekend. Maar, ken je niemand in je omgeving met een beperking, dan vind je toegankelijkheid minder belangrijk. Dan is die bewustwording er gewoon niet. Pas als mensen dagelijks ervaren wat ontoegankelijkheid betekent, dringt het écht door.’

Lokale lobby helpt

Met de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2026 in aantocht, is dit hét moment om toegankelijkheid en inclusie stevig op de lokale politieke agenda te zetten. ‘Ik irriteer me mateloos dat stembureaus vaak niet toegankelijk zijn. Dan heb je een grondrecht, maar kun je er geen gebruik van maken.’ Ze vervolgt: ‘In de lokale politiek kun je best wel dingen veranderen. Eindhoven is daar een mooi voorbeeld van. Zo kunnen ondernemers binnenkort subsidie aanvragen om hun zaak toegankelijker te maken. En ervaringsdeskundigen checken, nog vóórdat de kermis opent, of het terrein toegankelijk is voor mensen met een beperking. Dat soort stappen maken echt verschil.’ 

Daarom is lokale lobby volgens Van Gastel onmisbaar. Lobbyen is mensen bewust maken. ‘Daar kunnen we allemaal een steentje aan bijdragen.’ Zelf merkt ze dat er steeds meer mensen uit Eindhoven bij haar komen voor advies over toegankelijkheid. ‘Als raadsleden of wethouders de verhalen uit de praktijk horen of zien, komt de bewustwording vanzelf. Daar ligt een taak voor burgers, maar ook voor belangenorganisaties en zorgorganisaties. Hun stem kan veel gewicht in de schaal leggen, zeker lokaal. Dan blijven toegankelijkheid en inclusie geen abstract begrippen, maar kwesties die mensen direct raken. Toegankelijkheid is geen luxe, het is een basisvoorwaarde.’

Meer weten?

De VGN ontwikkelde een handreiking voor de lokale lobby rond gemeenteraadsverkiezingen. Met praktische tips en voorbeelden biedt deze handreiking steun om toegankelijkheid en inclusie beter onder de aandacht te brengen.