Zorgkantoren en de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) willen dat meerzorg ook in de toekomst beschikbaar blijft voor mensen die meer zorg nodig hebben dan op grond van hun indicatie mogelijk is. Zij zien tegelijk dat het beroep op meerzorg sinds 2015 toeneemt en maken zich zorgen om de oplopende kosten van meerzorg bij de uitvoering van de Wet langdurige zorg. Ook zien ze veel morele dilemma’s als het gaat om het toekennen van deze aanvullende zorg. Daarom richten zij samen een Morele Beraadkamer Meerzorg op. Dit is één van de uitkomsten van een aantal Ethische Dialogen Meerzorg die de zorgkantoren samen met de VGN en andere belanghebbenden dit jaar gevoerd hebben. Zilveren Kruis Zorgkantoor nam samen met de VGN het initiatief voor deze dialogen.
Ieder mens is anders en zorg moet daarbij passen. Mensen met een lichamelijke, verstandelijke en veelal meervoudig beperking hebben vaak een complexe zorgvraag. Meerzorg helpt om daarbij aan te sluiten. Die mogelijkheid willen zorgkantoren en zorgaanbieders graag behouden. Een afweging maken over een aanvraag voor meerzorg is echter vaak buitengewoon ingewikkeld voor medewerkers van zorgkantoren. Aan de ene kant is er de breed gedeelde overtuiging dat passende meerzorg gaat over zorg voor voldoende kwaliteit van leven van mensen met een (ernstige) lichamelijke, verstandelijke en veelal meervoudig beperking met een complexe zorgvraag. Aan de andere kant dwingen gevoelens over sociale rechtvaardigheid ons om de publieke middelen zo te verdelen dat iedere Nederlandse ingezetene krijgt waar hij of zij recht op heeft. De hoge kosten per cliënt die gemoeid zijn met meerzorg en de almaar oplopende uitgaven aan meerzorg de vraag te stellen of er grenzen zijn aan meerzorg, en zo ja, die grenzen ook te stellen. Iedere euro zorggeld kan tenslotte maar één keer worden besteed, net als de uren van zorgverleners. De vraag is dan bijvoorbeeld of en op welke wijze de gevraagde meerzorg leidt tot een betere kwaliteit van leven voor de cliënt en ouders. Maar ook: weegt de gevraagde meerzorg op tegen de maatschappelijke en economische kosten? De Morele Beraadkamer Meerzorg wordt ingezet om de zorgkantoren te ondersteunen om deze weging zorgvuldig te doen. Kerntaak is het adviseren van de zorgkantoren bij complexe beslissingen over meerzorg.
Pilot Morele Beraadkamer Meerzorg
De beraadkamer brengt een moreel leerproces tot stand; leren door het bespreken van casuïstiek en het opbouwen van moresprudentie. De beraadkamer zal bestaan uit vertegenwoordigers van zorgaanbieders, ouders en cliënten, ervaringsdeskundigen, zorgverleners, het Zorginstituut, zorgkantoren, VWS en toezichthouders. Zorgkantoren en het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE) nemen de lead in de organisatie en ontwikkeling. De pilot van de Morele Beraadkamer Meerzorg start januari 2022. In 2022 zullen zes casussen via de beraadkamer worden onderzocht. Met de oprichting willen partijen eraan bijdragen dat passende meerzorg mogelijk blijft, nu en in de toekomst.
Centrale vraag
De insteek van de gevoerde ethische dialogen was om gezamenlijk te verkennen wat gezien wordt als passende meerzorg. In de Ethische Dialoog Meerzorg stond de vraag centraal ‘Zijn er grenzen aan meerzorg’? Frank Bluiminck, directeur VGN zegt daarover: “Juist bij meerzorg willen we recht doen aan de belangen van alle betrokkenen. De Ethische Dialoog Meerzorg helpt ons daarbij. Antwoorden op vragen zijn vaak niet zwart of wit maar bevatten veel grijstinten. Het is belangrijk dat we beter worden in het gezamenlijk zoeken naar antwoorden, voor cliënten en ook de samenleving. Daar leren we als sector van. Zo vervangen we meningen of gevoelens door een moreel oordeel.” Het antwoord op de centrale vraag is dus volgens VGN ‘ja’.
Rechten en verplichtingen
De grenzen van meerzorg worden bepaald door de rechten en door de verplichtingen die daaruit volgen en waar in de uitvoering van meerzorg rekening mee moet worden gehouden. Rechten hebben betrekking op morele minima, zoals de rechten die de mogelijkheden van een waardig leven verzekeren. Rechten die uiteraard gerespecteerd moeten worden. De Ethische Dialoog Meerzorg heeft een aantal van deze rechten, die als beginselen van passende meerzorg kunnen worden gezien, duidelijk gemaakt. Marti Paardekooper, directeur Zilveren Kruis Zorgkantoor: “Het vraagstuk rondom grenzen aan meerzorg, wat wel of niet verantwoord en gerechtvaardigd is, is van ons allemaal. Het uitwisselen van perspectieven van deelnemers vanuit cliëntvertegenwoordiging, behandelaren, financiers, de Centra voor Consultatie en Expertise (CCE-en) en toezichthouders heeft geleid tot een leidraad om te komen tot morele oordeelsvorming voor passende meerzorg.”
De volledige uitkomsten van de Ethische Dialoog Meerzorg zijn na te lezen in de publicatie ‘Zijn er grenzen aan meerzorg? Van meerzorg naar passende zorg’ van Governance & Integrity Nederland.
