Wetten en regels van de overheid zitten jongeren met een beperking in de weg, waardoor zij veel risico op langdurige financiële problemen lopen. Dat concludeert Nationale ombudsman Reinier van Zutphen in een vandaag verschenen onderzoek. De jongeren worden geconfronteerd met ingewikkelde wetten, administratieve rompslomp, onzekere inkomsten en weinig toekomstperspectief.
Eerder dit jaar trokken negen belangenorganisaties, waaronder Ieder(in), ook al aan de bel over de uitzichtloze situatie waarin jongeren met een beperking verkeren. Samen schreven ze onder meer een manifest waarin ze de minister opriepen om de bestaanszekerheid van mensen met een beperking te verbeteren. Ook de VGN vindt talentontwikkeling en werken voor mensen met een beperking belangrijk om mee te kunnen doen en een betekenisvol leven te leiden. Dit is een centraal thema in de Visie 2030.
Goed rapport van de Nationale ombudsman over jongeren met een beperking. Zij worden tegengewerkt door overheidsregels om mee te doen in de samenleving, en dat moet veranderen! Als voorzitter van Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland deel ik deze oproep!
Wetgeving te ingewikkeld
De overheid gaat ervan uit dat jongeren financieel voor zichzelf kunnen zorgen als zij 18 jaar worden, eventueel met hulp van ouders. Maar het leven van jongeren met een beperking ziet er vaak anders uit. Zij verdienen zelf meestal niet genoeg geld en zijn dan afhankelijk van de overheid. Wet- en regelgeving die deze jongeren moet helpen, is in de praktijk te ingewikkeld, signaleert de ombudsman.
Jongeren hebben weinig toekomstperspectief
De Nationale ombudsman onderzocht of jongeren met een beperking financiële problemen ervaren door de uitvoering van wetten en regels. Hij concludeert dat zelfredzaamheid een illusie is, door lastig te begrijpen wetten en regels, grote administratieve lasten en doordat hulp uit het sociale netwerk wordt overschat. Deze jongeren hebben weinig toekomstperspectief en werken loont niet altijd. Reinier van Zutphen: "Door alle regelingen bij elkaar worden jongeren steeds weer met hun beperking geconfronteerd. Dat is niet eerlijk. Wetten en regels moeten jongeren helpen, niet in de weg zitten."
Te afhankelijk en werken loont niet altijd
Jongeren met een beperking kunnen vaak niet zelfstandig genoeg geld verdienen om rond te komen, en zijn daarom afhankelijk van de overheid. Maar ze lopen daarin tegen ingewikkelde regels en bureaucratie aan. Door ingewikkelde toeslagen wordt het eerder afgeraden dan gestimuleerd om een bijbaan te nemen. Werken loont dus niet of nauwelijks. De jongeren geven aan dat de overheid hen beperkt.
Zelfredzaamheid is een illusie
Van Zutphen concludeert dat jongeren met een beperking eigenlijk niet thuishoren in de Participatiewet, omdat die wet ervan uit gaat dat deze jongeren op dezelfde manier als alle andere mensen deel uit kunnen maken van de maatschappij. “Door hun gezondheidsproblemen zijn hun mogelijkheden niet hetzelfde”, zegt hij. Ook overschat de overheid hoeveel hulp deze jongeren kunnen krijgen uit hun sociale netwerk. Zelfredzaamheid is een illusie, concludeert de Nationale ombudsman.
Wirwar
Bijna alle jongeren hebben ook last van de hoeveelheid administratie ze moeten bijhouden. Ze moeten bijvoorbeeld ieder jaar opnieuw bepaalde voorzieningen aanvragen terwijl aan hun gezondheid niets is veranderd. De overheid gaat er bovendien te vaak van uit dat deze jongeren het zelf wel redden of anders geholpen worden door hun sociale netwerk, staat in het rapport.
Samengevat ziet de ombudsman het volgende gebeuren: jongeren met een beperking kunnen nergens terecht. Organisaties wijzen naar elkaar en hebben zelf onvoldoende kennis in huis om jongeren te helpen. Dat komt door onwetendheid en ingewikkelde wet- en regelgeving.
Wat voor aanbevelingen doet de Nationale ombudsman?
In het rapport doet de Nationale ombudsman aanbevelingen aan de verantwoordelijke bewindslieden en organisaties om de problematiek op te lossen. Om te beginnen moet er hulp komen voor deze jongeren en hun vragen op alle levensgebieden, van werk tot wonen. Ook moeten de jongeren die werken daar meer aan kunnen overhouden. Dat kan door de bijverdiengrens te verhogen. Relevante informatie moet voor deze groep ook makkelijker vindbaar zijn, zowel online als offline.
- Informeer jongeren proactief in begrijpelijke taal, al vóór de 18e verjaardag;
- Zorg voor persoonlijke begeleiding;
- Zorg dat werken van toegevoegde waarde is, ook in deeltijd;
- Zorg voor financiële zekerheid.
De ombudsman roept de betrokken partijen op om de knelpunten samen op te lossen en te zorgen voor begrijpelijke informatie, persoonlijke begeleiding en financiële zekerheid. En jongeren te informeren over hun rechten en mogelijkheden. Werken moet bovendien van toegevoegde waarde zijn en niet leiden tot meer problemen.
- Het onderzoek 'Meedoen zonder beperkingen vindt u ook in de bijlagen.
- Lees het artikel op nos.nl: Nick Bootsman (27 jaar) legt uit hoe hij geconfronteerd wordt met regeldruk, wetten en regels.
- Lees het artikel op de website van Trouw: 'Ik wil wel werken, maar ik durf gewoon niet'
- Illya Soffer tijdens een hoorzitting van de Tweede Kamer over de uitzichtloosheid bij jongeren in de Participatiewet en reactie Ieder(in) op onderzoek ombudsman
