Een dezer dagen valt de stempas voor de gemeenteraadsverkiezingen op de mat. Iedere Nederlander van 18 jaar of ouder heeft op woensdag 16 maart weer het recht om te stemmen. Bij zorgaanbieders, cliënten en vertegenwoordigers bestaan soms nog vragen over hoe te stemmen met een lichamelijk en/of verstandelijke beperking? Hoe ga je bijvoorbeeld om met de stempas van een cliënt die bij je woont? En wat als een cliënt onder curatele staat?
Zorgaanbieders moeten de stempas tijdig overhandigen aan hun cliënten
Mensen met een beperking beslissen altijd zelf of zij wel of niet gaan stemmen. Ook als degene in een woongroep bij een zorgaanbieder woont. Zorgaanbieders mogen hun cliënten dan ook niet de stempas onthouden. Zij moeten de stempas tijdig overhandigen aan hun bewoners, zodat zij kunnen bepalen of ze zelf gebruik maken van het stemrecht, of ze iemand anders machtigen of dat ze niet gaan stemmen.
Heeft de cliënt geen gebruik gemaakt van zijn stempas, dan kan de zorgaanbieder de stempas van de cliënt pas weggooien, nadat de verkiezingen hebben plaatsgevonden. Als de persoon niet zelf kan gaan stemmen (bij een evident ernstige verstandelijke beperking), dient de zorgaanbieder contact op te nemen met de wettelijk vertegenwoordiger van de bewoner.
Stemmen met een lichamelijke beperking
Alle stembureaus moeten toegankelijk zijn voor kiezers met een lichamelijke beperking. Zo moeten de stembureaus voor bijvoorbeeld kiezers in een rolstoel goed bereikbaar zijn. Heeft u vragen over de toegankelijkheid van een stembureau? Op waarismijnstemlokaal.nl staat welke stembureaus (extra) toegankelijk zijn voor bijvoorbeeld slechtzienden of mensen in een rolstoel. U kunt dit ook navragen bij uw gemeente. Kiezers die vanwege hun lichamelijke gesteldheid niet zelf kunnen stemmen, mogen ondersteuning krijgen. Denk bijvoorbeeld aan kiezers met een visuele beperking of mensen met Parkinson. Deze kiezers mogen worden geholpen door een medewerker van het stembureau, of door iemand naar eigen keuze.
Stemmen met een visuele beperking
In alle stembureaus hangt een vergrote kandidatenlijst. Daarnaast moet in elk geval 1 leesloep aanwezig zijn, die de tekst op het stembiljet vergroot. Vergeet er dus niet naar te vragen als u moeite hebt om het stembiljet te lezen. Ook moet in het stemhokje goede verlichting zijn. Sommige gemeenten hebben een speciale mal met audio-ondersteuning voor kiezers met een visuele beperking. Enkele gemeenten hebben een speciale mal met audio-ondersteuning beschikbaar gesteld voor kiezers met een visuele beperking. Meer informatie vindt u op de website van de Oogvereniging, de toolbox met tips van o.a. Visio en Bartimeus en/of kijk op de informatie van de Rijksoverheid.
Stemmen met een (licht) verstandelijke beperking
Kiezers met een (licht) verstandelijke beperking mogen niet worden geholpen in het stemhokje. Wel kunnen zij in het stemlokaal uitleg krijgen over hoe het stembiljet werkt. Veel zorgaanbieders, gemeenten en organisaties voor maatschappelijk werk organiseren voor de verkiezingen trainingen en workshops over het stemmen. Daarnaast kunnen kiezers met een verstandelijke beperking uitleg krijgen en oefenen op de website hoewerktstemmen.nl. Via de website https://stemjijook.nl/ kunnen zorgaanbieders verkiezingskranten in eenvoudige taal bestellen en (online) workshops over stemmen aanvragen.
Kiezers met een mentor, bewindvoerder of curator
Heeft een kiezer een wettelijke vertegenwoordiger, bijvoorbeeld een mentor, bewindvoerder of curator? Dan mag de kiezer toch zelf stemmen. Het kiesrecht is namelijk een persoonlijk recht dat alleen voor de kiezer is. De kiezer kan er ook voor kiezen om iemand te machtigen om voor hem/haar te stemmen. Dit geldt ook als de kiezer onder curatele, bewind of mentorschap staat. De kiezer moet dat zelf aan iemand anders vragen en mag zelf bepalen wij er voor hem/haar stemt.
Stemmen bij volmacht
Soms is een kiezer niet in de gelegenheid om zelf te gaan stemmen, In dat geval kan hij/zij een andere kiezer machtigen dit voor hem te doen. Dit heet stemmen bij volmacht. De persoon die wordt gemachtigd, kan de volmachtstem alleen tegelijk met zijn eigen stem uitbrengen. De Kiesraad heeft een filmpje gemaakt waarin stemmen bij volmacht wordt uitgelegd. Ook heeft de Rijksoverheid alle informatie over machtigen op een rijtje gezet.
Kan iemand geen handtekening zetten? En staat op uw identiteitsdocument “niet in staat tot tekenen”? Dan hoeft u de schriftelijke volmacht of de machtiging via uw stempas niet te ondertekenen. De gemeente of het stembureau controleert of de opmerking ‘’niet in staat tot tekenen’’ in uw identiteitsdocument staat. Als dat zo is, kan iemand anders voor u stemmen.
Vervroegd stemmen op 14 of 15 maart
Vooral voor kiezers die als gevolg van het coronavirus tot de risicogroepen behoren, bestaat de mogelijkheid om al op 14 of 15 maart zijn of haar stem uit te brengen in één van de stemlokalen die dan geopend zijn. Verder is er in elk stembureau een stembureaulid aanwezig dat toeziet op de naleving van de coronamaatregelen. Wil je weten welke stemlokalen in jouw gemeente open zijn op maandag 14 en dinsdag 15 maart? Kijk dan op: Waar is mijn stemlokaal https://waarismijnstemlokaal.nl/ Of vraag bij jouw gemeente waar deze stemlokalen zijn.
De rechten en plichten in het kort:
- Iedere Nederlander boven de 18 jaar mag stemmen. Ook kiezers die onder curatele of mentorschap staan, kunnen stemmen.
- De zorgorganisatie overhandigt de stempas altijd aan de cliënt.
- Maakt de cliënt geen gebruik van zijn stempas, dan kan de zorgaanbieder de stempas pas weggooien, nadat de verkiezingen hebben plaatsgevonden.
- De cliënt mag iemand anders voor zich laten stemmen.
- Hulp bij het vervoer naar het stembureau is de verantwoordelijkheid van de cliënt of zijn vertegenwoordiger. Kan de cliënt dat niet of is hij daartoe niet bereid, dan kan de zorgaanbieder daarvoor zorgen. Over eventuele kosten daarvan wordt vooraf overlegd.
- In het stembureau wordt niet gekeken of iemand zijn wil kan bepalen.
- Hulp in het stemhokje is alleen mogelijk voor mensen met een lichamelijke beperking. Aan mensen met een verstandelijke beperking kan er uitleg worden gegeven, buiten het stemhokje, over het gebruik van het stembiljet, maar de kiezer moet zijn stem alleen uitbrengen.
In de bijlage vindt u de notitie die de VGN samen met Ieder(in) heeft gemaakt naar aanleiding van veel gestelde vragen.
Alle informatie is overzichtelijk na te lezen op de website van de Rijksoverheid.
Meer artikelen over de gemeenteraadsverkiezingen vindt op op de overzichtspagina Gemeenteraadsverkiezingen
