Dit boek is het resultaat van een zoektocht naar het fenomeen ‘signaleringsplan’, uitgevoerd door het centrum voor consultatie en expertise (CCE). Een signaleringsplan is een hulpmiddel voor begeleiders en cliënten om dreigende terugval van de cliënt vroegtijdig te kunnen herkennen en erger te voorkomen. Signalen van terugval en bijbehorende interventies worden in oplopende fases van ernst omschreven.
De auteurs hebben het gebruik van signaleringsplannen in verschillende zorgvelden geïnventariseerd en ter discussie gesteld bij een expertpanel. Het boek geeft een overzicht van verschillende functies en typen signaleringsplannen. Verschillende kenmerken van signaleringsplannen worden ondergebracht in drie categorieën: de doelgroep en de doelstelling waar het signaleringsplan op gericht is en de werkwijze waarop het signaleringsplan tot stand komt.
Een belangrijke boodschap van het boek is dat het proces van het opstellen van het signaleringsplan van even grote waarde is als de inhoud van het uiteindelijke plan. Het proces nodigt begeleiders uit om onderling in gesprek te gaan over de interpretatie van het gedrag van de cliënt. Als het belang van dit proces niet onderkend wordt, dan dreigt het plan een abstracte, negatieve, kwantitatieve beschrijving van de cliënt te worden, die vervolgens in een la blijft liggen. In een kritische reflectie benoemen de auteurs positieve punten en valkuilen van het signaleringsplan, maar een antwoord op de uitgesproken titel van het boek geven de auteurs niet. Dat blijkt wel een goede zet, omdat het boek juist daarom flink aan het denken zet.
Zoals bij signaleringplannen het geval is, is ook bij dit boek het proces tijdens het lezen van grote waarde. Het boek is dan ook sterk aan te bevelen voor een ieder die zich bezig houdt met beleid rondom signaleringsplannen. De korte en bondige omschrijvingen van de kenmerken, voordelen en valkuilen van het signaleringsplan nodigen de lezer uit te reflecteren op het gebruik van signaleringsplannen in de eigen organisatie. Welke doelstelling streven wij zelf na? Hoe komt het signaleringsplan bij ons tot stand en zijn wij in een van de omschreven valkuilen getrapt? Het boek is daarmee een zinvol handvat om het gebruik van signaleringsplannen in de eigen organisatie te evalueren en aan te scherpen.
Bren Hesper is programmaleider behandelmethodiek en risicotaxatie bij Trajectum, een zorginstelling voor mensen met een lichte verstandelijke beperking en risicovol gedrag.
Vanessa Olivier-Pijpers & Bianca Vugts, Signaleringsplan, zegen of vloek?, reflectie op het gebruiken van signaleringsplannen in de langdurige zorg. Centrum voor Consultatie en Expertise, Utrecht 2016. ISBN 978-90-818410-2-3. Prijs 15 euro.
