Met Psychiatrie en Lichte Verstandelijke Beperking is een handboek beschikbaar gekomen dat expertise over een kwetsbaar deel van de bevolking ontsluit: mensen met beperkte cognitie en zelfredzaamheidsvraagstukken in combinatie met een psychische stoornis. Hiermee maken de samenstellers en auteurs de noodzakelijke beweging van de relatieve beslotenheid van de expertisecentra naar de professionals èn beleidsmakers in de praktijk.
De toenemende complexiteit van de samenleving leidt voor veel mensen met een LVB in alle leefgebieden tot steeds meer problemen. Voor professionals betekent dit dat zij moeten zijn toegerust om te kunnen inschatten welke vraag onder de problemen schuilgaat. Het handboek geeft gerubriceerd inzage in zowel algemene als specifieke problemen waarvoor mensen met LVB zich geplaatst zien. Het schetst een heldere context en gaat breed in op voorkomende psychische stoornissen.
Naast ADHD en autismespectrumstoornis worden onder andere ook posttraumatische-stressstoornis en middelengebruik gedegen uitgewerkt op basis van recent onderzoek. Vervolgens wordt ruimte geboden aan diagnostiek en interventies. Naast de gedragsdeskundigen in het veld, zullen ook de begeleiders houvast vinden in de kennis en informatie die hierover wordt aangeboden. Het handboek dingt hierdoor mee naar een plaats op de leeslijst van de opleidingen voor professionals, maar biedt ook de ervaren begeleider èn gedragskundige genoeg nieuwe perspectieven op hun werk.
Transities in het sociale domein maken de problemen van mensen met een LVB ook voor gemeenten in toenemende mate zichtbaar. In minder trotse grootstedelijke statistieken over onder andere armoede, dakloosheid, werkeloosheid, detentie en loverboyslachtoffers is de groep oververtegenwoordigd. De risico’s en pijn van escalatie van onbegrepen vragen zijn enorm voor de betrokkenen en zijn omgeving en legitimeren gericht beleid op herkennen en erkennen van mensen met een LVB.
De algemene inleiding schetst helder vanuit welke scope de problematiek van de doelgroep bekeken kan worden. Zo worden de perspectieven vanuit onderwijs, jeugdhulp en forensische zorg belicht. De uitleg over de stoornissen biedt beleidsmakers veel praktische kennis over de uitdagingen die deze kwetsbare groep vaak aan moeten gaan en waarvoor erkenning en specialistische ondersteuning noodzakelijk zijn. De beschreven prevalentie, impact en benodigde ondersteuning zullen ook de niet-experts voldoende urgentie geven voor ondersteunend beleid.
Tot slot worden ook maatschappelijke aspecten als diversiteit en participatie toegelicht. Voor landelijke en plaatselijke beleidsmakers biedt het handboek hiermee voldoende houvast om goed toegerust het gesprek aan te gaan over verantwoordelijkheid voor mensen met LVB met aanbieders en betrokken spelers in het maatschappelijke veld.
Het handboek kan zo beredeneerd een brug zijn tussen de groeiende vragen van de praktijk in de stad en de rijke kennis over diagnostiek en methodieken.
Johan de Vries is beleidsadviseur LVB bij de gemeente Amsterdam
Robert Didden, Pieter Troost, Xavier Moonen en Wouter Groen (red.) Handboek psychiatrie en lichte verstandelijke beperking De Tijdstroom, Utrecht, 2016. ISBN 9789058983022) Prijs: 58,- euro.
