In de dagbesteding is steeds meer aandacht voor het ontwikkelen van talent. Bijvoorbeeld in het 3D Lab van Philadelphia, waar deelnemers 3D-objecten ontwerpen, printen en laseren.
Martijn Bulder kent minstens tien verschillende procedés voor alleen al de normale licht gebrande filterkoffie. Ze resulteren allemaal in een andere smaak. Zelf drinkt hij ’s ochtends het liefst koffie uit een cold dripper die in zes tot acht uur druppelsgewijs een aromatisch extract maakt. ‘Sommige mensen drinken net zo graag Senseo’, zegt hij. ‘Ook prima natuurlijk, maar ik ben écht een liefhebber.’
Oesterzwammen op koffiedrab
We zijn in het 3D Lab van Philadelphia in Dordrecht, een innovatieve arbeidsmatige dagbestedingslocatie voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Het Lab is een locatie met veel aandacht voor groen en recycling: overal staan kweekbakken en rekken met plantjes in trendy geprinte of gelaserde potten of vaasjes. De deelnemers, waarvan een groot deel een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) heeft, zijn aan grote tafels in alle rust aan het werk. Nico Schipper tekent fantasiefiguren voor een legpuzzel. Fieke Bakker beschildert gelaserde bloemen. Vera van Driel maakt een mobiel voor aan het plafond. Martijn Bulder werkt aan een kliksysteem voor kweekbakjes van gerecycled acryl. Dat heeft hij ontworpen in opdracht van het Kwekersgilde, een Dordtse producent van oesterzwammen. ‘Daar kweken ze de oesterzwammen op koffiedrab’, legt hij uit. ‘Dat is een mooie voedingsbodem voor zwammen en voor veel groene planten. Koffiedrab is ook goed voor in de moestuin en de compost.’
Uitdagende werkzaamheden
Esther Groen is coördinerend werkbegeleider en sinds de oprichting betrokken bij het 3D Lab. ‘Voorheen zaten veel van onze deelnemers thuis’, zegt ze. ‘Ze waren vastgelopen op school of op het werk, en de bestaande dagbestedingslocaties deden geen beroep op hun technisch inzicht of hun intellectueel en creatief vermogen.’ Het 3D Lab biedt wél uitdagende werkzaamheden. In samenwerking met onder- nemers uit de binnenstad ontwerpen, printen en laseren ze objecten. Dat kan kunst zijn, of techniek, of wat dan ook. ‘Eén van onze deelnemers vindt het leuk om ontbrekende onderdelen na te maken’, vertelt Groen. ‘Hij ontwerpt ze voor een ondernemer die vintage pick-ups verkoopt. Een andere deelnemer wil graag architect worden. Hij tekent gebouwen voor een architectenbureau.’ Het 3D Lab is voor Philadelphia de eerste dagbestedingslocatie voor mensen die affiniteit hebben met 3D-techniek. De locatie is
bij uitstek geschikt voor mensen met een stoornis in het autistisch spectrum. ‘Wij kijken naar iemands superkracht en vergroten die vervolgens uit. Hier werken begeleiders op gelijkwaardige basis samen met de deelnemers: cliënten van Philadelphia. Wij zijn een team en leren van elkaar.’
Geen zorgachtergrond
Het 3D Lab heeft inmiddels twee locaties voor zo’n dertig deelnemers. Ook de begeleiding heeft affiniteit met techniek, daar wordt op geselecteerd. Zo is Groen behalve begeleider ook fotograaf, net als haar collega Kevin Scholten. Onlangs hebben ze een derde collega aangetrokken die zelfs helemaal geen zorgachtergrond heeft, maar is afgestudeerd aan de TU in Delft. Groen: ‘Deze ommezwaai hebben wij als locatie durven maken. Want onze deelnemers zijn vooral gebaat bij een begeleider die in staat is om samen met hen een technisch probleem op te lossen. Ze willen iemand die een vastgelopen printer weer aan de praat krijgt. Terloops komen zo nodig angsten en fobieën ter sprake. We zijn immers ook begeleiders.’ De deelnemers bij het 3D Lab concentreren zich graag in alle rust op hun bezigheden. ‘Dat is wat hen ook bindt’, zegt Groen. ‘Iedereen kan zichzelf zijn en iedereen wordt gewaardeerd.’ Ook op sociaal gebied ontstaan verbintenissen. ‘Veel deelnemers houden van gamen. Overdag treffen ze elkaar in het 3D Lab en als ze ’s avonds thuis zijn, gamen ze op afstand met elkaar.’
Innovatief, vooruitstrevend en gelijkwaardigheid tussen deelnemers en begeleiders
Kikker van kaas
Veel deelnemers printen en beschilderen in het 3D Lab graag personages uit populaire games zoals Assassin’s Creed of Dungeons and Dragons. Dat doen zij meestal in opdracht van verzamelaars. Adam de Canne heeft altijd veel geschilderd, ook bij andere dagbestedingslocaties van Philadelphia. Tot hij het voorstel kreeg om eens een 3D-cursus te volgen, puur en alleen om te kijken of het iets voor hem is. Inmiddels werkt hij fulltime op het 3D Lab. Hij print en beschildert gamepersonages, maar heeft zich ook bekwaamd in foodprinting. ‘Ik kan bijvoorbeeld van roomkaas een kikker printen’, zegt hij. Op verzoek demonstreert hij het graag. We lopen samen naar de foodprinter. De Canne plaatst een tube kaas op de printkop en drukt de startknop in. Even later worden volgens een strak programma de ragdunne sliertjes roomkaas geprint. Ondertussen weidt De Canne uit over de toekomst van foodprinting. ‘Voor kinderen die niet van groenten houden kun je bijvoorbeeld van wortelpuree een konijn printen, of van erwten een krokodil. Zo’n leuk figuurtje eten ze misschien wel.’
Megaveel verstand
Het 3D Lab is volgens Groen innovatief en vooruitstrevend, onder andere vanwege de gelijkwaardigheid tussen deelnemers en begeleiders. ‘We denken samen na over de aanschaf van materialen, printers of computers, en over het budget dat we daaraan willen besteden. Deelnemers gaan op onderzoek uit: wat kunnen we besparen als we de rollen folie rechtstreeks inkopen bij de fabrikant? Ze brengen advies uit over kwaliteit en duurzaamheid. Zij hebben er megaveel verstand van en zijn vaak beter op de hoogte dan ik.’ Begeleiders en deelnemers doen ook gezamenlijk zaken met ondernemers of organisaties. Dat zijn soms grote partijen, zoals de openbare bibliotheek, Gispen designmeubelen of 10XL: een bedrijf dat zelfs complete boten print. Het vernieuwende Philadelphia-concept van het 3D Lab vereist volgens Groen constant pionieren. ‘Welke afspraken maken we met ondernemers en andere klanten? Hoe liggen de verantwoordelijkheden? Waar ligt de grens tussen zorg en samenwerken? Dat alles moeten we zelf uitvinden.’
Toekomst
Ook het groene, circulaire karakter maakt het 3D Lab innovatief en vooruitstrevend. Deelnemers en begeleiders zijn steeds op zoek naar materialen die herbruikbaar zijn. Zoals Finn Hattinga Verschure, een deelnemer met verstand van planten. Hij print voor zijn kweekbakken een irrigatiesysteem van gerecycled acryl. Als de plantjes groot genoeg zijn, plant hij ze over in lege bierblikjes en zo worden
ze via internet verkocht. Hattinga Verschure: ‘Het gaat om bijzondere design-blikjes van craft-bier uit microbrouwerijen. Geen gewone bierblikjes. We hebben nu een actie lopen. Als je twintig design-blikjes aanlevert, krijg je een plantje cadeau.’ Groen en haar collega’s hadden nooit kunnen vermoeden dat het 3D Lab zo’n succes zou worden. ‘In drie jaar tijd zijn we vanuit het niets uitgegroeid tot een goedlopend concept met twee locaties in de binnenstad. Dertig deelnemers die hier het beste uit zichzelf halen en op waarde worden geschat. We hebben geen winstoogmerk en nemen uitsluitend opdrachten aan zonder tijdsdruk, zodat deelnemers niet worden overvraagd. Ik voorspel dat dit concept de toekomst wordt voor deze doelgroep. Uitdagende dagbesteding en deelnemers die op gelijkwaardige basis met begeleiders samenwerken. De werkwijze is minder traditioneel. Maar het werkt als een malle.’
Meer informatie
De VGN deed onderzoek naar de ontwikkelingen binnen dagbesteding. De resultaten staan in het rapport ‘Ontwikkelingen in dagbesteding; kansen en knelpunten’.
