Moreel beraad: Wat doe je als een client dealt?

Kies je voor de vertrouwensband?

Wat doe je als een cliënt honderden euro’s per maand verdient met drugshandel, terwijl hij ook een UWV-uitkering heeft? Kies je dan voor de vertrouwensband met de cliënt, of voor het eerlijke verhaal richting het UWV? 

Het is de casus die gespreksleiders Moreel Beraad Patricia de Graag en Lianne Gabriels van zorgorganisatie SDW bezighield. De casus ging over een jongeman die ambulante begeleiding ontvangt. Hij had in eerste instantie weinig behoefte aan ondersteuning vanuit SDW, maar langzamerhand ontstond een vertrouwensband met de begeleiders die bij hem thuiskwamen. 

Of ben je dan medeplichtig?

Een van zijn eerste hulpvragen was om samen een UWV-uitkering aan te vragen. Die werd toegekend. In de maanden die volgden groeide het contact, maar ontdekten de begeleiders ook steeds meer. Eerst viel zijn drugsgebruik op – want er slingerden restanten in huis. Later bleek dat hij actief handelt in drugs en daar honderden euro’s per maand mee verdient.

Dat zorgde voor morele stress bij de begeleiders. Wat te doen? De opvattingen over wat ‘het goede’ is, liepen uiteen. De ene begeleider worstelde met zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid: ‘Ik voel me medeplichtig als ik niets doe.’ De ander wilde de opgebouwde vertrouwensband niet schaden: ‘Als ik hem confronteer of ga melden bij het UWV, ben ik hem kwijt.’

Belangrijke waarden: zorg, verantwoordelijkheid en veiligheid

Gabriels: ‘Als begeleiders morele stress ervaren, gaan ze tobben en elkaar de maat nemen. Dat was de reden waarom hier een verdeling ontstond. Het moreel beraad biedt ruimte om het gesprek anders te voeren: niet over wie gelijk heeft, maar over de onderliggende waarden die voor eenieder belangrijk zijn.’ 

Tijdens het beraad kregen de deelnemers de opdracht om in elkaars rol te stappen. Door die perspectiefwisseling én het expliciet maken van waarden ontstond meer begrip voor elkaars standpunt. De Graag: ‘Zorg, verantwoordelijkheid en veiligheid – die waarden speelden voor iedereen een rol, maar kregen door ieders persoonlijke blik een andere lading.’

Als ambulant begeleider sta je er niet alleen voor

Een definitief besluit over wat te doen werd niet genomen. Wel was er erkenning voor de complexiteit van het probleem. En er ontstond een waardevol inzicht: als ambulant begeleider ben je weliswaar alleen bij de cliënt, maar je staat er niet alleen voor. Het is niet míjn dilemma, het is óns vraagstuk. En we werken samen toe naar een oplossing. 

Gabriels: ‘Soms is het al winst dat je dat uitspreekt naar elkaar. Zeker bij dit soort casussen, waarin geen enkel antwoord eenduidig goed is. Dan blijkt: we willen allemaal het goede doen voor deze man – ook als dat voor iedereen iets anders betekent.’

Dit artikel komt uit de derde editie van 2025 van Markant, het tijdschrift van de VGN.