Hoe ga je als zorgprofessional om met morele en ethische kwesties in de dagelijkse praktijk? In 2023 staat er in elke editie van Markant de rubriek Moreel beraad waarin we morele kwesties uit de praktijk bespreken. In deze eerste rubriek spreken we met Maria Evers, teamcoach bij zorgorganisatie Lunet, lid van de commissie ethiek en gespreksleider moreel beraad. Zij gaat in op een specifieke casus waarin balans werd gezocht tussen de eigen regie van een cliënt en een vast dagprogramma voor haar veiligheid.
Makkelijk beïnvloedbaar
Maria Evers herinnert zich een moreel beraad over een cliënt die de wekelijkse agenda van het teamoverleg domineerde. Het ging over een volwassen vrouw met een verleden van alcoholverslaving en misbruik. Iemand die makkelijk beïnvloedbaar is, fantasie en werkelijkheid niet goed van elkaar kan scheiden, zowel verbaal als fysiek behoorlijk agressief kan worden en automutileert.
Het risico op nieuwe trauma’s is groot
‘Toen zij een jaar geleden bij Lunet kwam wonen, was onze belangrijkste taak om haar rust en veiligheid te bieden. Onze gedragsdeskundigen adviseerden daarom structuur door een vast dagprogramma’, schetst Evers. ‘Als de cliënt in goede doen is, vindt ze dit zelf ook. Tot ze beïnvloed wordt door mensen uit het verleden of geen autonomie ervaart omdat ze uit bed getrommeld wordt voor de dagbesteding. Dan loopt ze weg, is dagen onvindbaar en het risico dat zij zich prostitueert en nieuwe trauma’s oploopt is groot. Dat doet iets met de begeleiders’, zegt Evers. ‘Ze worden onzeker, zijn bezorgd, zijn bang voor agressie en hun verantwoordelijkheidsgevoel wordt behoorlijk op de proef gesteld.’
Uiteindelijk is gekozen voor een middenweg
Twee opties stonden tijdens het moreel beraad centraal: blijven we werken met een vast dagprogramma of laten we de regie bij de cliënt? De betrokkenen kwamen uit op een middenweg: samen met de client is een vast dagprogramma opgesteld met daarin meer eigen keuzemomenten, dus meer eigen regie.
Er zijn geen pasklare oplossingen
Evers benadrukt dat er tijdens een moreel beraad niet altijd pasklare oplossingen zijn. ‘Vaker ontstaat er een nieuwe denkrichting doordat alle betrokkenen de cases samen afpellen. Wie vindt wat en welke waarden en normen zitten daarachter? Begeleiders denken nog wel eens dat zij iets niet goed doen als het niet goed gaat met de cliënt. Is dat zo? Ben je als begeleider verantwoordelijk voor het geluk van een cliënt? Mag hij of zij überhaupt ongelukkig zijn? En wat is dat, geluk?’
De verantwoordelijkheid van de begeleider
‘Iedereen heeft het beste met de cliënt voor, maar heeft daar andere waarden en normen bij. En dat is prima, want er is geen goed of fout. De begeleider die deze casus inbracht, heeft door dat inzicht meer zelfvertrouwen gekregen: ook haar normen en waarden gelden. En nee, je bent als begeleider niet verantwoordelijk voor iemands geluk, want geluk is een gevoel. Je bent wel verantwoordelijk voor goede begeleiding en dan heel specifiek jouw eigen stukje daarin.’
Dit artikel komt uit het februarinummer van 2023 van Markant, het tijdschrift van de VGN. In dit nummer kun je ook een artikel lezen over het Joyce-House in Wolvega waar ouders op de loonlijst staan.
