Als muziektherapeut in de gehandicaptenzorg weet ik hoeveel muziek betekent voor mensen met en zonder beperking. Soms is het alleen lastig uit te leggen hoe dat dan precies gebeurt.
De bekende hoogleraar Erik Scherder verduidelijkt in zijn boek [i]Singing in the brain aan de hand van veel verschillende onderzoeken, wat er precies in de hersenen gebeurt als er muziek wordt gemaakt, of naar muziek wordt geluisterd. Een moeilijk onderwerp, waarover hij op een begrijpelijke manier vertelt, waardoor het een heerlijk boek is om te lezen. Ter illustratie zijn er tekeningen van het brein bij geplaatst, waarop met pijlen de plaats wordt aangeduid waar de hersenactiviteit plaats vindt.
Omdat er heel veel onderzoeken over muziek zijn opgenomen in het boek, zijn de beschrijvingen ervan af en toe beknopt en wordt je voor meer informatie doorverwezen naar het onderzoek zelf of een YouTube-filmpje. Dit vind ik persoonlijk jammer, want ik doe dat niet zo gauw, dat nazoeken. Ik ben al blij als ik tijd vind om het boek te kunnen lezen.
Het gedeelte over verstandelijke beperking is niet heel uitgebreid (nog geen tien pagina’s), maar in zijn boek staan meerdere hoofdstukken die relevant zijn voor de gehandicaptenzorg. Zo gaat het bijvoorbeeld over muziek en emoties, muziek en slaap, muziek en pijn. Ook zijn er aparte hoofdstukken over de ziekte van Parkinson, over dementie en over autisme.
Wat ik ook erg sterk vind en wat het boek meer persoonlijk maakt, is dat Scherder tussen de vele onderzoeken en theorie door, steeds een persoonlijk verhaal vertelt. Omdat mijn eigen man in het ziekenhuis werkt is het verhaal over het effect dat Scherder heeft ervaren van live piano muziek in het Flevoziekenhuis in Almere (‘Het was overweldigend, We voelden de spanning zakken’) mij het meest bijgebleven. Maar er is ook het verhaal over Charlotte, een meisje in coma, dat ontwaakt door haar lievelingsmuziek. En over Christien, een vrouw die na een herseninfarct (waardoor ze verlamd raakte aan de linkerzijde) toch weer piano gaat spelen met twee handen.
Dit boek heeft mij nog meer bewust gemaakt van het effect van muziek, ik ben alerter op de muziek die ik hoor in de sportschool, de supermarkt, de wachtkamer van de tandarts en op mijn werk. Ik kan nu weer met hernieuwde kennis en enthousiasme uitleggen aan begeleiders, verwanten en cliënten wat muziek kan doen. Een aanrader om te lezen dus!
Erik Scherder: Singing in the brain, Over de unieke samenwerking tussen muziek en hersenen. Athenaeum Polak & Van Gennep, Amsterdam 2017. ISBN 978 90 253 0703 5.
Nicolien Verbeek-Kemper werkt sinds 2004 als begeleider in de gehandicaptenzorg. Sinds vijf jaar is ze muziektherapeut bij Sherpa en in 2016 studeerde ze af als autismedeskundige.
