‘Het zelf realiseren van een acceptabel niveau van functioneren op de belangrijke domeinen van het dagelijks leven’, in één woord: zelfredzaamheid - het lijkt een nieuw toverwoord! Of het nou gaat om langdurig zieken, werkzoekenden, ouderen of mensen met een beperking: zelfredzaamheid staat voorop.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat er inmiddels een breed assortiment is aan instrumenten om zelfredzaamheid in kaart te brengen. Op het Kennisplein Gehandicaptensector vind je er zo al vijf. Met tot de verbeelding sprekende namen zoals de krachtenwijzer, zelfredzaamheidsmatrix en zelfredzaamheidsradar.
De zelfredzaamheidsradar is een heel eenvoudig en digitaal instrument, dat meteen online te gebruiken is. Door te scoren op vijftien levensgebieden zie je in een grafiek direct op welke domeinen de zelfredzaamheid te wensen overlaat. Op YouTube kun je vervolgens een aantal filmpjes vinden die laten zien hoe je op die levensgebieden de zelfredzaamheid kunt vergroten. Zoals leren zelfstandig op een stoel te komen na een val. Daarnaast is er een speciale database waarin je kunt zoeken naar technologische hulpmiddelen om zelfredzaamheid te vergroten.
Vilans ontwikkelde een zelfredzaamheidsmeter. Deze onderscheidt minder levensgebieden dan de radar, namelijk tien. Het domein ‘cognitief functioneren’ wordt hier veel meer uitgewerkt dan in de zelfredzaamheidsradar, waar alleen de algemene term ‘leervermogen’ is opgenomen. Dat doet vermoeden dat dit instrument geschikter is voor de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking.
De GGD Amsterdam ontwikkelde de zelfredzaamheidsmatrix (ZRM). Deze matrix is bruikbaar voor alle personen van boven de achttien jaar. De ZRM telt dertien levensdomeinen zoals financiën, lichamelijke en geestelijke gezondheid en sociaal netwerk. De matrix kent vijf niveaus van zelfredzaamheid: acuut, niet, beperkt, voldoende en volledig. Hierbij wordt ook aangegeven wat voor zorg- en begeleiding daarbij hoort.
Een interessante aanvulling is de ZRM-ouderschap. Hiermee kun je kijken in hoeverre iemand zelfredzaam is in zijn of haar rol als ouder of opvoeder. Dit supplement moet altijd in combinatie met de gewone ZRM worden afgenomen.
De kracht van alle instrumenten om zelfredzaamheid in kaart te brengen, is dat ze vanuit verschillende invalshoeken naar een persoon kijken. Op die manier ontstaat een totaalbeeld en maakt het niet uit of iemand nou een dakloze of eenzame oudere is. Vervolgens moeten mensen ook kunnen rekenen op een aanbod dat past bij de mate van zelfredzaamheid en dat gericht is op het vergroten daarvan. Want zelfredzaamheid betekent immers niet dat je alles alleen hoeft te doen. Juist niet: ondersteuning is juist van levensbelang om de zelfredzaamheid op peil te houden.
> KENNISPLEINGEHANDICAPTENSECTOR.NL
Op het Kennisplein Gehandicaptensector, waarin de VGN participeert, wisselen begeleiders en ondersteunende professionals kennis en ervaring uit. In deze rubriek wordt steeds één resultaat van de vele activiteiten belicht.
Illustratie: Annet Scholten
