Inclusief samenwerken rond mensen met een verstandelijke beperking

Die vraag stond centraal in het project Inclusief samenwerken rond mensen met een verstandelijke beperking, dat door ZonMw gefinancierd werd. Het was een samenwerking tussen Hogeschool Utrecht, de LFB en zorgorganisaties zoals Amerpoort, Amsta Karaad, Cordaan, Philadelphia Zorg en Zorgeloos Ambulant. Het doel was om de samenwerking tussen cliënten met een licht of matig verstandelijke beperking, hun begeleiders en naasten te verbeteren.

Ontwikkelwerkplaatsen

Er werden twee ontwikkelwerkplaatsen opgezet, één in Utrecht en één in Amsterdam. Hier werkten cliënten, verwanten, ervaringsdeskundigen en begeleiders samen met onderzoekers en ontwerpers van Hogeschool Utrecht. In deze werkplaatsen werden kennis en ervaringen gedeeld over wat belangrijk is voor gelijkwaardige samenwerking. Ook werden (spel)vormen ontwikkeld die bijdragen aan goede communicatie en samenwerking.

Dubbele Diamant

Binnen de ontwikkelwerkplaatsen werd de methode van de dubbele diamant gevolgd. Dit proces gaf inzicht in hoe betere samenwerking tussen cliënten, begeleiders en naasten kan worden bereikt. Er kwamen vijf belangrijke factoren naar voren voor gelijkwaardige samenwerking in de gehandicaptenzorg:

• Ruimte bieden voor intrinsieke motivatie en het delen van persoonlijke interesses en ervaringen.
• Het bevorderen van echt contact tussen deelnemers en het bieden van veiligheid.
• Activiteiten afstemmen op de beschikbaarheid en veerkracht van deelnemers.
• Samenwerken en leren door te doen en samen iets te creëren in plaats van alleen te praten.
• Visualiseren waar we in het proces zijn en wat de volgende stap is.

Tools die bijdragen aan gelijkwaardige communicatie 

In het co-creatieproces werden vier prototypes van tools ontwikkeld die bijdragen aan gelijkwaardige communicatie en samenwerking. Drie tools zijn in kleine oplage geproduceerd en beschikbaar. Van elke tool is een filmpje gemaakt waarin deelnemers uitleg geven over het doel en gebruik van de tool. Deze tools zijn:

• Team voor Taal
• Rad van Gesprek
• Wist je dat?
• Bekend maar niet zichtbaar

Daarnaast is er een toepassing beschreven van de methodiek Steunend Relationeel Handelen (SRH) voor begeleiders. Dit boekje kan gebruikt worden voor co-creatie van zorg gericht op kwaliteit van (samen)leven binnen de gehandicaptenzorg. Het boekje is te downloaden via de projectpagina.

Er is een training beschikbaar die de implementatie van producten in onderwijs en praktijk ondersteunt. Ook is er een concept handreiking geschreven over de methode van de ontwikkelwerkplaats om te werken aan gelijkwaardige samenwerking.

Er zijn netwerken ontstaan van begeleiders, naasten en mensen met een verstandelijke beperking die binnen hun eigen zorgorganisatie en/of regio met behulp van de tools meer gelijkwaardige samenwerking demonstreren.

De ontwerpende aanpak door ontwikkelen

De aanpak en het leerproces hebben bijgedragen aan kennis over hoe je samen met mensen met een beperking, hun naasten en begeleiders oplossingen kunt ontwerpen binnen ontwikkelwerkplaatsen. Er is een concepthandreiking gemaakt en samen met een van de partners, Cordaan, zal deze verder worden ontwikkeld met behulp van een ZonMw-impulssubsidie. Het doel is dat zorgorganisaties deze aanpak kunnen gebruiken om samen met de mensen waar het om gaat oplossingen te ontwikkelen.

Meer informatie

Interesse in een van de tools of meer weten over het afgeronde project of het nieuwe project dat start in juni? Neem contact op met sascha.vangijzel@hu.nl.