De Participatiewet heeft nauwelijks geleid tot verhoging van de baankansen voor mensen met een beperking. Voor mensen die het recht op toegang tot de sociale werkvoorziening verloren, daalde de kans op werk. Voor jonggehandicapten met arbeidsvermogen stegen de baankansen. Het gaat echter vaker om parttime en tijdelijk werk waardoor hun inkomenspositie verslechterde. Dit blijkt vandaag uit de eindevaluatie van de Participatiewet door het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP).
Jonggehandicapten in het doelgroepregister (Banenafspraak) zijn wel vaker duurzaam (langer dan een jaar) aan het werk. Voor mensen die op de wachtlijst van de Wsw stonden en nu onder de Participatiewet vallen, is de kans op werk sinds de invoering van de Participatiewet en de afschaffing van de sociale werkvoorziening gedaald. De Participatiewet heeft dus voor elke doelgroep andere effecten.
Verkeerde aannames
Bij de invoering van de Participatiewet zijn er volgens het SCP verkeerde aannames gemaakt. Kim Putters, directeur van het SCP, denkt dat er te makkelijk over de wet is gedacht. “In de praktijk blijkt dat werkgevers wel willen, maar het niet altijd gerealiseerd krijgen. Er is een hele grote groep die moeilijk bemiddelbaar is op de arbeidsmarkt en gemeentes hebben die doelgroep niet altijd op het netvlies.” Ook geven gemeenten aan dat een groot deel van de doelgroep niet in staat om op termijn te werken, bijvoorbeeld wegens gezondheidsklachten. Ruim 60% van de brede doelgroep van de Participatiewet geeft zelf ook aan hier niet in staat te zijn. Daarbij is de regelgeving voor werkgevers niet eenvoudiger geworden. Het blijft een hele complexe wet. Ook zijn werkgevers vaak niet op de hoogte van de ondersteuningsmogelijkheden. Het aantal werkgevers dat mensen met een beperking in dienst willen nemen is dan ook onvoldoende gegroeid.
Bezuinigingen
Een andere oorzaak is de grote bezuiniging van 1,7 miljard, die bij de invoering van de Participatiewet is doorgevoerd. Gemeenten moeten daardoor ingewikkelde financiële keuzen maken. Als gemeenten op uitkeringen besparen, mogen ze het restant houden en vrij besteden. Dit maakt het voor gemeenten verleidelijk om hun inspanningen bewust te richten op de meest kansrijke groep binnen de totale doelgroep.
Integrale aanpak op alle levensdomeinen
Kortom, het doel van de Participatiewet om één regeling te realiseren aan de onderkant van de arbeidsmarkt is niet gehaald. Weliswaar hebben jonggehandicapten meer banen gekregen, maar dit is voornamelijk tijdelijk en parttime werk. En dat is onwenselijk omdat zij daardoor langdurig aangewezen op inkomen onder het minimumloon. Wat nodig is: een structurele investering in een integrale aanpak op de levensdomeinen wonen, leren en werken. Bijvoorbeeld door middel van de inzet van life coaches zoals voor gesteld in de IBO Rapport jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt.
