Investeren in digivaardigheid in de zorg loont

Digivaardigheid als voorwaarde voor digitale transformatie

Personeelstekorten zijn een groot probleem in de zorg, ook de gehandicaptenzorg. Digitalisering en technologische innovatie kan in potentie bijdragen aan oplossingen door slimmer en aangenamer te werken. Als sector werken we aan digitalisering, waar mogelijk gezamenlijk met andere sectoren. Dan is het echter wel nodig dat zorgmedewerkers voldoende digivaardig zijn. Uit eerder onderzoek van de coalitie blijkt dat een behoorlijke groep (minstens 10-30%) zichzelf onvoldoende digivaardig vindt. Die groep worstelt dagelijks met hun steeds digitalere werkomgeving. Toch vragen veel organisaties zich af of het zin heeft om te investeren in de digivaardigheid van hun medewerkers. Dat kost immers tijd en capaciteit, en die zijn steeds schaarser. 

Dit onlangs afgeronde onderzoek laat zien dat tijdverlies bij digitaal stroeve medewerkers in de huisartsenzorg en langdurige zorg aanzienlijk is. Digitaal stroeve medewerkers in de huisartsenzorg, met een gemiddelde werkweek van 32 uur, zijn naar schatting ruim vier uur (261 minuten) per week langer bezig met dezelfde 12 digitale handelingen dan digitaal sterke collega’s. De grootste potentiële tijdwinst ligt bij dagelijkse werkzaamheden als werken in het Huisartsen Informatie Systeem, teksten typen en e-mails opstellen. In de langdurige zorg zijn digitaal stroeve medewerkers op basis van een 32-urige werkweek naar schatting ruim twee uur per week (133 minuten) langer bezig met dezelfde 12 digitale handelingen. Dit is respectievelijk 13,6% en 7% van de kostbare tijd die niet naar de patiënt of cliënt gaat. Er is een rekentool gepubliceerd op de website waarmee zorginstellingen (ook buiten de huisartsenzorg en langdurige zorg) het tijdverlies in hun eigen organisatie kunnen doorrekenen.

Toegevoegde waarde van dit onderzoek in de gehandicaptenzorg

Het onderzoek is uitgevoerd in de huisartsenzorg en VVT-organisaties. De opdrachten (en vaardigheden) die zijn onderzocht worden ook volop ingezet in door medewerkers die mensen met een beperking ondersteunen. Zoals het werken in een ECD, het sturen van e-mails en tekstverwerking. De rekentool is daardoor ook makkelijk te gebruiken in jouw organisatie. Vervang waar VVT geschreven staat door gehandicaptenzorg en doorloop de rest van de tool zoals deze beschreven is. 

Dat de urgentie om aan de slag te gaan met digitale vaardigheden hoog is blijkt ook uit eerder onderzoek waarin collega professionals 52% van hun collega’s niet digivaardig vindt. In de gehandicaptenzorg lag dit aantal zelf op 61% (van de collega’s is niet digivaardig volgens andere collega’s). Hoewel het aantal deelnemers van de onderzoeken relatief laag zijn geeft het wel een indicatie van de digivaardigheid in de sector en roepen we zorgorganisaties op tijd vrij te maken om medewerkers te scholen op digivaardigheid. Ervaring van de coalitie digivaardig in de zorg leert dat inzet van een digicoach het meest effectief is. 

Over het onderzoek

Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoeksbureau ZorgfocuZ, met advies van Prof. dr. Ing. Alexander van Deursen, en mede mogelijk gemaakt door de Goldschmeding Foundation.

Het onderzoek naar tijdwinst werd gedaan met observaties op de werkplek van de medewerkers zelf. De 85 zorgmedewerkers – in een gevarieerde samenstelling van leeftijd, functie, opleidingsniveau en werkervaring – werden geobserveerd terwijl zij 12 digitale handelingen uitvoerden aan de hand van gestandaardiseerde opdrachtkaarten. Om tijdsverschillen tussen minder en meer digitaal vaardige medewerkers te kunnen onderscheiden, werden er twee groepen medewerkers met elkaar vergeleken:

• Digitaal stroef: medewerkers die merkbaar moeite hebben met het gebruik van digitale systemen en applicaties en daardoor aanzienlijk meer tijd nodig hebben voor het uitvoeren van digitale handelingen (de 25% die er gemiddeld het langst over deden).
• Digitaal sterk: medewerkers die digitale handelingen vlot en efficiënt uitvoeren (de 25% snelste medewerkers).

Binnen de Coalitie Digivaardig in de Zorg (Coalitie DIVA) werken brancheorganisaties (en VWS) al ruim 6 jaar samen aan het bevorderen van digivaardigheid van medewerkers. Een gestructureerde aanpak waarbij digicoaches worden ingezet, leidt aantoonbaar tot meer digivaardigheden. Digicoaches zijn digivaardige zorgmedewerkers die hun collega’s helpen. Toch blijkt dat digicoaches niet of onvoldoende worden vrijgemaakt, omdat het rooster gevuld moet worden en “de zorg moet doorgaan”. De VGN is via de StAG partner in de coalitie en de aanpak is in oorsprong bedacht in de ghz door Suzanne V.erheijden toen zij werkzaam was voor ’s Heeren Loo. 

Over de Stichting Arbeidsmarkt Gehandicaptenzorg

Digivaardigheid in de Zorg is mogelijk gemaakt door de Stichting Arbeidsmarkt Gehandicaptenzorg (StAG). StAG is er voor werkgevers en werknemers in de gehandicaptenzorg. Het is een samenwerkingsverband van sociale partners in de gehandicaptenzorg: de FNV, CNV, Nu’91, FBZ en de VGN. Het doel van StAG is om er (mede) voor te zorgen dat de branche aantrekkelijk is en blijft om in te werken. Zoals door werknemers- en werkgeversorganisaties afgesproken in de Cao-Gehandicaptenzorg leveren de leden van de VGN (voor de duur van de cao) ook een bijdrage aan StAG. Om op de hoogte te blijven van activiteiten van StAG kan je je aanmelden voor de update.