Het persoonsgebonden budget (PGB) geldt momenteel binnen het domein van de AWBZ. Per 2015 wordt het ook verankerd in de Zorgverzekeringswet. Daarnaast wordt het PGB ook opgenomen in de nieuwe WMO. PGB is vanaf 2015 slechts 'onder voorwaarden' te verkrijgen. In het overheidsbeleid blijft dus enige spanning bestaan tussen de keuzevrijheid voor de cliënt en verstrekking onder beperkende voorwaarden. Die spanning wordt in essentie zelfs wat groter. De cliënt lijkt keuzevrijheid te krijgen, maar door de beperkende voorwaarden is een PGB niet altijd mogelijk.
Het PGB is vanouds een instrument waarmee cliënten onder eigen regie zorg inkopen naar behoefte en bij zorgverleners naar eigen keuze. De toegang is niet onbeperkt. De VGN zette in juli 2013 de toen laatste stand van zaken in een artikel op een rij. De visie van de VGN kwam daarin ook aan de orde. Met de stelselwijzigingen komt de vraag naar het PGB binnen andere wetten (met name WMO en Zvw en later de nieuwe Wlz) aan de orde. Minister Schippers en staatssecretaris van Rijn hebben de Tweede Kamer geïnformeerd over de verankering van PGB in de Zvw en daarbij meteen een overzicht gegeven in een bijlage. De brief aan de Kamer, de vergelijking van het PGB per wettelijk domein en de uitgangspunten voor het PGB in de Zvw staan in de drie bijlagen bij dit artikel. Enkele kernpunten:
Zvw: Cliënten kunnen in aanmerking komen voor een Zvw-PGB met een indicatie voor wijkverpleging, mits aan een aantal inhoudelijke criteria wordt voldaan. Verzekerden moeten daartoe in een budgetplan gemotiveerd aangeven van welk zorgaanbod zij met het Zvw-PBG gebruik willen maken. Er geldt een aantal weigeringgronden. Eén daarvan is dat het voldoende aannemelijk moet zijn dat het Zvw-PGB toereikende zorg van goede kwaliteit borgt en dat verzekerden in staat zijn om zelf (of met hulp van een vertegenwoordiger) de voorwaarden op te volgen die aan het Zvw-PGB zijn verbonden.
Wmo: Indien een cliënt in aanmerking komt voor een maatwerkvoorziening, heeft de gemeente de plicht een PGB aan te bieden. De cliënt heeft het recht hiervoor te kiezen, mits aan een aantal voorwaarden is voldaan. Zo moet de cliënt motiveren dat gecontracteerde ondersteuning niet passend is. Bovendien moet naar het oordeel van het college van B&W sprake zijn van voldoende eigen regie en voldoende borging van de kwaliteit van de ondersteuning. Een gemeente kan een PGB weigeren, als het budget duurder is dan een gecontracteerde voorziening. Gemeenten mogen daarnaast zelf vaststellen onder welke voorwaarden een PGB mag worden gebruikt om ondersteuning door het sociale netwerk mee te betalen.
Wlz: Een cliënt komt in aanmerking voor een PGB als aan een aantal voorwaarden wordt voldaan en de weigeringgronden niet van toepassing zijn. Enkele weigeringgronden zijn opgenomen op wetsniveau (o.a. in staat zijn tot kwaliteit inkopen, aansturen zorgverleners en eigen regie). In de uitwerking van de lagere regelgeving en beleidsregels wordt bekeken of ook daarin weigeringgronden worden opgenomen, teneinde zorgkantoren meer handvatten te geven om een PGB te kunnen weigeren. In de Wlz is een 'bewust keuzegesprek' verplicht. Tijdens dit gesprek worden met iedere hulpverlener een budgetplan en een zorgcontract opgesteld.
