Bij agressie tegen een zorgverlener moet er na het incident altijd snel actie volgen, ook als de agressie te maken heeft met het ziektebeeld van de patiënt of cliënt. Dat is de gezamenlijke boodschap van werkgevers en vakbonden in de zorg en jeugdzorg. De sociale partners realiseren zich daarbij dat direct aanspreken van de cliënt bij aandoeningsgerelateerde agressie, zoals vergevorderde dementie, niet altijd het gewenste effect heeft. De zorginstelling zal dan moeten proberen op andere wijze het gedrag van patiënt of cliënt te veranderen. Bijvoorbeeld door het wijzigen van de begeleiding, de behandeling of de omgeving.
Waar zinvol wordt er wel gehandeld richting de cliënt. In ieder geval door hem of haar aan te spreken op de agressie, eventueel door aangifte te doen of schade te verhalen. “Actie kan dan het best plaatsvinden binnen 48 uur na het incident, want dan zijn cliënten over het algemeen nog goed bewust van hun gedrag”, zo weet Jacqueline den Engelsman, landelijk vakbondsbestuurder bij NU’91 en stuurgroeplid van actieplan ‘Veilig Werken in de Zorg’.
Veilige plek
Veilig Werken in de Zorg benadrukt via Den Engelsman de noodzaak van gerichte en snelle actie. “De werkgever geeft daarmee aan dat hij een veilige plek wil voor personeel én zijn patiënten/cliënten. Medewerkers voelen zich beter begrepen en ook voor de patiënt of cliënt is het belangrijk. Die weet dat er een gezamenlijke grens aan agressie is en dat deze nooit zomaar kan worden overschreden.” Welke actie moet volgen is volgens Den Engelsman afhankelijk van het individuele geval. “Eenduidigheid en duidelijkheid zijn echter wel de overkoepelende toverwoorden. Het bewaken van grenzen mislukt als de ene zorgverlener de grens trekt en een ander het gedrag goedpraat.”
Medewerkers kunnen aan de hand van de ontwikkelde Agressiewijzer gezamenlijk bepalen wat ontoelaatbaar gedrag is en hoe ze het kunnen stoppen. “En instellingen moeten ook de mogelijkheden bieden om aangifte te doen, dat maakt andere maatregelen effectiever”, zo vindt Den Engelsman. “Als laatste stap in het traject kan de werknemer samen met leidinggevenden en collega’s zijn eigen positie ten opzichte van deze cliënt of patiënt bekijken. Na elk ernstig incident moet er ook worden stilstaan bij de vraag of de huidige hulpverlener nog steeds de aangewezen persoon is om de behandeling of begeleiding voor te zetten bij deze patiënt of cliënt.”
Uit de hand gelopen
In de regiosessies ‘Over de grens’, onderdeel van campagne ‘Wees duidelijk over agressie’ die vanaf 9 september op verschillende locaties in het land worden georganiseerd, staat de vraag centraal: ‘Wat doe je nu als een incident uit de hand is gelopen en de agressie echt over de grens van het toelaatbare is gegaan?’. Dagvoorzitter op de sessiesis Sander Flight. Hij monitort sinds begin 2014 het beleid en de acties na incidenten bij circa vijfentwintig (jeugd)zorgorganisaties: “Vaak is het formele beleid van een zorginstelling wel in orde: 'Agressie en geweld worden niet getolereerd'. Of: 'Van strafbare feiten doen we altijd aangifte'.” Maar de praktijk blijkt vaak een stuk weerbarstiger dan wat er op papier staat, zo ervaart Sander Flight. “Wie doet er bijvoorbeeld aangifte: de werkgever of het slachtoffer zelf? Wanneer kan je anoniem aangifte doen? En wat als het agressieve gedrag bij het ziektebeeld hoort? Zijn er dan mogelijkheden van daderopvolging zonder de zorgrelatie te verstoren?” Deze en andere onderwerpen komen in de regiosessies ‘Over de grens’ aan de orde. Inschrijven voor een van de sessies kan nog op www.duidelijkoveragressie.nl/bijeenkomsten.
Veilig Werken in de Zorg
De AgressieWijzer en de regiosessies zijn onderdeel van de campagne ‘Wees duidelijk over agressie’ van sociale partners uit de zorg en jeugdzorg in het kader van het actieplan ‘Veilig Werken in de Zorg’. Initiatiefnemers zijn Abvakabo FNV, ActiZ, BTN, CNV Publieke Zaak, FBZ, GGZ Nederland, Jeugdzorg Nederland, NFU, NU’91, NVZ en VGN, met ondersteuning van het ministerie van VWS. Meer informatie over de regiosessies en campagne is te vinden op www.duidelijkoveragressie.nl
