Veel (jeugd)zorginstellingen hebben een helder beleid als het gaat om de aanpak van agressie tegen medewerkers: agressie en geweld worden niet geaccepteerd. Maar de praktijk blijkt een stuk weerbarstiger. Na incidenten volgt niet altijd de afgesproken reactie, zo schrijven onderzoekers Sander Flight en Jolien Terpstra in het rapport ‘Aanpak veroorzakers agressie en geweld’ dat deze week wordt aangeboden aan de Tweede Kamer. Het rapport is een verslag van een jaar durende begeleiding van 27 instellingen in de (jeugd)zorg, die leerden van elkaar, politie en Openbaar Ministerie. “Er wordt te weinig gereageerd richting de veroorzakers. We hebben ontdekt dat bij ernstige incidenten meer kennis en ondersteuning van slachtoffers nodig is.”
Niet alleen het strafrecht is voor veel zorgorganisaties onbekend terrein, maar ook civiele, bestuurlijke en interne sanctiemogelijkheden worden onvoldoende benut. In een groot aantal gevallen blijkt dat praktijk en beleid eerst op elkaar aan moeten sluiten om daadwerkelijk een reactie te laten volgen op ernstige incidenten. Sander Flight: “We hebben ontdekt dat daar meer kennis en ondersteuning van slachtoffers voor nodig is. Door de reorganisaties en decentralisaties in veel zorginstellingen zijn er nu niet overal centrale functionarissen beschikbaar die slachtoffers kunnen helpen in de juridische opvolging richting veroorzaker.”
Casemanagers
Sander gaat in op het belang en nut van één centrale persoon die deze taak op zich kan nemen, een casemanager: “Een belangrijk knelpunt blijkt onduidelijkheid binnen de organisatie over de verantwoordelijkheid voor de afhandeling van incidenten. Kennis van mogelijke reacties richting een veroorzaker, zoals een pandverbod, een aangifte of het verhalen van schade, is niet iets wat je van elke medewerker mag verwachten. Gedegen opvolging van ernstige incidenten vereist de juiste, actuele kennis en goede contacten met de politie en soms het Openbaar Ministerie. Een casemanager is een investering, maar die verdient zich vaak terug door een lager ziekteverzuim en een veiligere werkplek. Bovendien is het niet alleen goed voor de medewerkers, ook patiënten en cliënten hebben baat bij een duidelijke en consequente aanpak van agressie en geweld.”
Regel het, weet wat er speelt en actie
Uit het rapport blijkt ook dat het louter stimuleren van actie na ernstige incidenten niet genoeg is. Er moet ook worden geïnvesteerd in het verbeteren van informatie over kleinere incidenten. Sander: “Een evenwichtige aanpak is essentieel. In het rapport adviseren we de drie zuilen ‘Regel het, weet wat er speelt en actie’. Het is goed om met de voor jouw organisatie meest urgente van die drie te beginnen, maar daarna te reflecteren en aandacht te hebben voor de andere twee. Alleen zo komt er een cyclus op gang die nodig is voor een integrale en geborgde aanpak.”
Kennis delen
De geleerde lessen uit het traject dat de deelnemende instellingen afgelopen jaar met elkaar hebben doorgemaakt leveren waardevolle kennis op die nu binnen de (jeugd)zorg gedeeld worden om de aanpak van agressie binnen zoveel mogelijk instellingen een impuls te geven. Op 5 november en 8 december worden vanuit de campagne ‘Wees duidelijk over agressie’ bijeenkomsten georganiseerd waarin de geleerde lessen worden gedeeld. De bijeenkomsten zijn na inschrijving gratis toegankelijk voor iedereen werkzaam in de (jeugd)zorg. Daarnaast worden diverse materialen ontwikkeld om in te zetten in de eigen organisatie. Hou www.duidelijkoveragressie.nl in de gaten voor meer informatie, of om je direct in te schrijven voor de bijeenkomsten.
Extra steun in 2016
Het ministerie van VWS ondersteunt de aanpak van agressie in de (jeugd)zorg met Actieplan ‘Veilig Werken in de Zorg’, dat een looptijd had van 2012-2015. Minister Schippers onderstreept het belang van het verminderen en voorkomen van agressie tegen zorgprofessionals met het besluit om het actieplan met een jaar te verlengen. In 2016 stelt het ministerie van VWS 3 miljoen euro extra beschikbaar voor de bestrijding van agressie in de zorg.
Over het rapport
Het rapport ‘Aanpak veroorzakers agressie en geweld’ is te downloaden via de website van ‘Wees duidelijk over agressie’: http://www.duidelijkoveragressie.nl/sites/default/files/files/DEF-rapport-aanpak-veroorzakers-agressie-geweld.pdf. Het is een verslag van de begeleiding van 27 instellingen voor zorg en jeugdzorg in de periode maart 2014 tot en met februari 2015 in het kader van actieplan ‘Veilig Werken in de Zorg’ om de aanpak van veroorzakers van agressie en geweld tegen medewerkers een impuls te geven.
Actieplan ‘Veilig Werken in de Zorg’ De begeleiding van zorginstellingen is een onderdeel van de campagne ‘Wees duidelijk over agressie’ van sociale partners uit de zorg en jeugdzorg in het kader van actieplan ‘Veilig Werken in de Zorg’. Initiatiefnemers zijn ActiZ, BTN, CNV Zorg & Welzijn, FBZ, FNV, GGZ Nederland, Jeugdzorg Nederland, NFU, NU’91, NVZ en VGN, met ondersteuning van het ministerie van VWS.
