In dit artikel leest u de stand van zaken rondom de Wet zorg en dwang (Wzd) in december 2020.
Brief minister De Jonge over diverse onderwerpen Wzd
De minister van VWS heeft op 17 december 2020 een brief aan de Tweede Kamer gestuurd over een aantal onderwerpen, waaronder de implementatieagenda, gegevensaanlevering en crisiszorg. Een aantal punten uit de brief komen ook terug in dit artikel.
Overgangsjaar eindigt, start met een vervolg-implementatieagenda 2021-2022
Het overgangsjaar loopt af en omdat veel onderwerpen aandacht vragen, is er in afstemming met vele veldpartners een implementatieagenda op- en vastgesteld. Deze bevat 13 implementatieplannen waarvan VGN trekker is van de pilot Ambulant GHZ. In de pilot zal VGN met het veld verkennen op welke wijze toepassing van onvrijwillige zorg in de ambulante setting uitgevoerd kan worden. Wij verwachten eind januari 2021 duidelijkheid van VWS wanneer er gestart kan worden met de pilot.
De financiële randvoorwaarden
De NZa brengt momenteel via een kostenonderzoek de kosten voor het uitvoeren van de Wzd in kaart, waaronder de kosten die voortvloeien uit het volgen van het stappenplan. De NZa rondt dit onderzoek komend voorjaar af. De uitkomsten van het onderzoek kan mogelijk leiden tot aanpassingen in de Wlz-prestatie en tarieven voor 2022. De VGN blijft zich daarnaast ook inzetten op een passende bekostigingsoplossing voor het jaar 2021.
Gegevensaanlevering
Conform de bestuurlijke afspraken is in oktober de pilot gegevensuitwisseling IGJ gestart. In de pilot werken vijf zorgaanbieders (drie uit de ouderenzorg en twee uit de gehandicaptenzorg) en drie softwareleveranciers samen met IGJ, ActiZ en VGN. Het doel is dat de geregistreerde gegevens digitaal en rechtstreeks vanuit de bron naar IGJ verzonden kunnen worden. De technische uitwerking vindt momenteel plaats en de projectleider zal begin 2021 een digitale bijeenkomst organiseren om de voortgang met u te delen. Het streven is dat digitale gegevensuitwisseling in de zomer 2021 mogelijk is voor alle aanbieders die moeten rapporteren aan IGJ.
Ten aanzien van de gegevensaanlevering over 2021 geeft VWS aan dat zorgaanbieders de aanlevering van de digitale overzichten (artikel 17 Wzd) over het eerste halfjaar van 2021 voor half augustus 2021 bij de IGJ moeten aanleveren. Sinds de inwerkingtreding van het eerste reparatiewetsvoorstel, geldt dat zorgaanbieders - net als onder de Wvggz - de gegevens op individueel niveau moeten registreren en voor de IGJ digitaal beschikbaar moeten hebben. In de gevallen dat het technisch nog niet mogelijk is om alle gegevens aan te leveren, kan de zorgaanbieder bij het overzicht van het eerste halfjaar van 2021 volstaan met het aanleveren van de beschikbare, nog niet gestandaardiseerde gegevens. Bij de tweede halfjaarlijkse rapportage over 2021 dient de totale gestandaardiseerde gegevensset over 2021 in orde te zijn gemaakt. Om dit proces te ondersteunen wordt door middel van een pilot bezien hoe zorgaanbieders zo efficiënt mogelijk de gestandaardiseerde gegevens bij IGJ kunnen aanleveren.
Crisiszorg
De VGN heeft afgelopen jaar veel gesprekken gevoerd met alle betrokken partijen (ActiZ, Verenso, NVAVG, de Nederlandse ggz, NVvP, Zorgverzekeraars Nederland en de Nederlandse Zorgautoriteit) over de inrichting van de crisiszorg voor Wzd-cliënten. Deze gesprekken hebben op 11 december jl. geleid tot bestuurlijke afspraken over samenwerking tussen de verschillende sectoren en de inkoop en vindbaarheid van crisisplekken.
De juiste zorg op de juiste plek is het uitgangspunt: de cliënt in crisis wordt opgevangen en met zo min mogelijk vertraging geplaatst, behandeld en verzorgd op de voor die cliënt meest passende plek. Een van de voorwaarden om dit te kunnen bereiken is voldoende geschikt aanbod dat vindbaar en bereikbaar is. Wij doen dan ook een oproep aan zorgaanbieders, waar dat nodig is, om in nauw overleg met artsen verstandelijk gehandicapten, geschikt aanbod van crisisbedden met behandelaanbod (inclusief IBS) te realiseren. Daarnaast doen wij een oproep aan zorgaanbieders om samen met de zorgkantoren afspraken te maken om de vindbaarheid en bereikbaarheid van de crisisbedden te vergroten. Nadere afstemming vindt ook in 2021 plaats over een aantal uitwerkingen onder andere met betrekking tot een aantal randvoorwaarden omtrent crisiszorg. Voor de inhoud van de bestuurlijke afspraken verwijzen wij u naar de bijlage bij dit artikel ‘bestuurlijke afspraken crisisdiensten ggz, vg en pg’.
VGN is verheugd dat de landelijke beroepsverenigingen van psychiaters, specialisten ouderengeneeskunde en artsen verstandelijk gehandicapten tot een model samenwerking crisisdiensten GGZ, PG en VG zijn gekomen als leidraad voor de samenwerking in de regio vanaf 2021. In dit model is opgenomen dat de artsen gezamenlijk de verantwoordelijkheid voelen om passende zorg te verlenen en dat de ggz primair aan zet is voor de uitvoering van de Wvggz en dat de ouderen - en gehandicaptensector primair verantwoordelijk is voor de uitvoering van de Wzd. Het model geeft ruimte om regionale samenwerkingsafspraken te maken, passend bij de specifieke situaties in de regio. Wij doen een oproep aan zorgaanbieders om professionals in staat te stellen om conform de afsprakenset te werken. De afsprakenset en het model vindt u als bijlage bij dit artikel.
De NZa heeft een comfortbrief opgesteld (zie bijlage onder deze tekst) over de bekostiging van de crisiszorg Wzd. Hierin wordt onder andere toegelicht:
- welke onderzoeken de NZa gaat uitvoeren in het kader van de verkeerde bed problematiek en
- een beschrijving van de stand van zaken rondom diverse bekostigingsvraagstukken binnen de Wzd
Spoedwet in werking getreden
Op 1 november jl. is de spoedwet in werking getreden. De spoedwet wijzigt een aantal bepalingen uit de Wzd. De belangrijkste wijzigingen hebben betrekking op cliënten die op basis van een rechterlijke machtiging zijn opgenomen. De Wzd introduceerde twee nieuwe bepalingen die betrekking hadden op verlenging van deze machtiging: de medische verklaring op basis waarvan daartoe kan worden besloten, mocht niet zijn opgesteld door een arts die werkzaam is bij de zorgorganisatie waar de cliënt is opgenomen en naast de medische verklaring van de arts moest ook een verklaring van de zorgaanbieder worden bijgevoegd bij de aanvraag voor een nieuwe machtiging. Beide eisen zijn met ingang van 1 november vervallen.
Sinds 1 november kan een medische verklaring dus ook worden opgesteld door een arts die verbonden is aan de zorgorganisatie waar de cliënt verblijft. Hierbij geldt wel als voorwaarde dat de arts in het jaar voorafgaand aan het opstellen van de medische verklaring geen zorg aan de cliënt heeft verleend en dat hij onafhankelijk functioneert ten opzichte van de zorgaanbieder. De eerste eis werd in de praktijk ook al gehanteerd op basis van de Bopz. Met de tweede eis wordt tot uitdrukking gebracht dat de arts bij het onderzoeken van een client en het opstellen van de medische verklaring moet handelen conform zijn professionele inzicht en hierover geen aanwijzingen ontvangt van de zorgorganisatie.
De tekst van de spoedwet is verwerkt in de tekstuitgave van de Wzd die VGN en ActiZ in juli hebben gepubliceerd. De spoedwet is sindsdien niet meer gewijzigd, zodat deze publicatie nog actueel is. De publicatie vindt u als bijlage bij dit artikel.
Reparatiewet ingediend bij de Tweede Kamer
Na de spoedwet is inmiddels een tweede wetsvoorstel tot wijziging van de Wzd bij de Tweede Kamer ingediend. Deze zogeheten reparatiewet corrigeert een aantal technische fouten in de Wzd en beoogt de uitvoerbaarheid van de Wzd te vergroten. In de reparatiewet wordt onder meer voorgesteld de regeling voor de beoordeling van de wilsbekwaamheid van een cliënt te wijzigen.
De Wzd bepaalt dat de wilsbekwaamheid in eerste instantie wordt beoordeeld door een deskundige, waarbij echter de behandelend arts wordt uitgesloten. De deskundige overlegt hierover met de vertegenwoordiger van de cliënt. Worden de deskundige en de cliënt het niet eens, dan wordt de wilsbekwaamheid in tweede instantie door de behandelend arts beoordeeld. In de reparatiewet wordt voorgesteld om de behandelend arts niet langer uit te sluiten bij de beoordeling van de wilsbekwaamheid in eerste instantie. Tevens wordt voorgesteld om de beoordeling in tweede instantie te laten verrichten door een niet bij de zorg betrokken deskundige. De reparatiewet regelt niet welke zorgverleners over de deskundigheid beschikken die nodig is om de wilsbekwaamheid (in eerste instantie of in tweede instantie) te beoordelen. Anders dan in de conceptversie van de reparatiewet het geval was, is hierbij niet gekozen voor een beperking tot zorgverleners met een BIG-registratie.
De reparatiewet regelt verder dat de cliëntenraad gelegenheid moet krijgen om te adviseren over het beleidsplan onvrijwillige zorg. Ten aanzien van de verplichting om een mentorschap aan de vragen voor cliënten die geen vertegenwoordiger hebben, wordt verduidelijkt dat deze verplichting alleen bestaat als het een cliënt betreft die wilsonbekwaam is. Wilsbekwame cliënten hebben immers geen vertegenwoordiger nodig.
De tekst van de reparatiewet en de toelichting daarbij, zijn gepubliceerd op de website van de Tweede Kamer. VWS streeft naar inwerkingtreding van deze reparatiewet op 1 juli 2021. Of dit lukt, hangt echter af van het tempo waarin de Tweede Kamer en de Eerste Kamer dit wetsvoorstel behandelen.
Handreiking huisregels
De handreiking huisregels van ActiZ en VGN is gereed en vindt u in de bijlage bij dit artikel. De handreiking is een update van de handreiking huisregels van de VGN van een aantal jaren geleden. De handreiking is tot stand gekomen in afstemming met leden van VGN en ActiZ en met cliëntenorganisaties.
De handreiking is een hulpmiddel voor zorgorganisaties bij het opstellen van huisregels en geeft aan welke zaken wel, en welke niet in huisregels geregeld kunnen worden. Zo zijn de doelen van de huisregels beperkt tot veiligheid en de ordelijke gang van zaken. Voor het vaststellen van huisregels moet de cliëntenraad zijn instemming geven.
Steffie legt de Wzd uit
Het ministerie van VWS heeft een online leermodule laten ontwikkelen waarin Steffie op eenvoudige wijze uitleg geeft over dwang in de zorg. De module vindt u hier.
Webinars Wzd 2021
De VGN zal in 2021 diverse webinars over de Wzd organiseren. De nadere invulling van het programma van de bijeenkomsten wordt later bekendgemaakt. De eerste staat gepland op dinsdag 23 februari van 10:00 tot 11:30 uur. U kunt zich hier inschrijven.
