‘Ik heb dit nog nooit gevoeld’, zegt Henriëtte. We schrijven 7 januari 2019, tien uur in de ochtend. Henriëtte en ik hebben een afspraak op het station van Utrecht Centraal voor een Nieuwjaars-cappuccino. Tijdens dit koffiemoment toasten we op een nieuw werkjaar samen. Sinds twee jaar werken we samen in het onderzoeksproject ‘Samen Werken, Samen Leren’. Henriëtte en ik ontwierpen hiervoor de zogeheten Cabriotraining.
Henriëtte reflecteert verder tijdens ons eerste koffiemoment van het jaar: ‘Nog nooit voelde ik me zó op de juiste werkplek. Ik krijg nu de ruimte om te leren. Ik krijg bij jou niet het gevoel dat ik “maar” co-onderzoeker ben. We werken samen, vanuit onze eigen expertise.’ En hier raakt Henriëtte niet alleen mij, maar ook de kern van participatief actieonderzoek (PAO). Bij PAO gaat het om samen kennis creëren en samen actie tot positieve verandering ondernemen.
‘Onderzochten’ nemen een rol op in het onderzoeksteam en zetten hun ervaringskennis in, omdat ook zij verandering wensen. Maar Henriëtte zegt hierover: ‘Ik ben niet alleen een ervaringsdeskundige met een beperking. Ik ben meer dan dat alleen. Ik ben trots op mijn sociaal gewaardeerde rol als onderzoeker, en op mijn talenten die ik hierbij kan inzetten.’
De voorbije jaren heb ik gezien wat de waarde is van de ervaringskennis die Henriëtte inzet in ons onderzoek. Zij weet als geen ander hoe het is om te leven met een beperking het stigma dat hiermee gepaard gaat. Vanuit deze levenservaring geeft Henriëtte mee richting aan ons onderzoeksproject. Haar zesde zintuig helpt ontzettend in het aanvoelen van situaties. Doordat Henriëtte een visuele beperking heeft, is haar niet-pluis-radar uitzonderlijk goed ontwikkeld. Daarnaast beschikt zij ook over een geheugen waar ik jaloers op ben. Als wij bij voorbeeld in een situatie zijn waarin veldnotities nemen storend is kan Henriëtte achteraf feilloos terughalen wat er precies is gezegd en door wie.
‘Weet je wat ik vaak terugkrijg?, zegt Henriëtte. Dat ik mensen duidelijk maak dat onderzoekerswerk niets meer is dan het antwoord zoeken op een vraag, volgens een bepaalde methode die je nauwgezet volgt. Maar - en dat is een belangrijke: het moet wel jòuw vraag zijn! Als je eigenaar bent van de vraag, dan wil je ook het antwoord uitpluizen. Voor mij is een totaal nieuwe wereld opengegaan: de wereld van de onderzoekers. Maar wat mij betreft ligt die wereld dichtbij het gewone leven, daar waar we verandering willen.’
Vaak hoor ik ‘wat voor mooi beroep ik uitvoer’ en ‘hoeveel geduld het wel moet kosten om samen te werken met mensen met een beperking’. Omdat we deze toespelingen niet echt vruchtbaar vonden, en we zo ver mogelijk van het zielige betoog wensen te blijven, kozen we voor een introductiefilm die ons op rock & roll-wijze in een coole cabrio filmt. We reizen dan ook het hele land af, altijd op weg, en de weg ligt niet vast op voorhand…
Sofie Sergeant is onderwijscoördinator bij Disability Studies in Nederland en onderzoeker bij DSiN / VU Amsterdam. Henriëtte Sandvoort werkt als ervaringsdeskundige co-onderzoeker en trainer bij LFB. Om beurten schrijven zij deze rubriek. Bekijk hun vlogs op kennispleingehandicaptensector.nl.
