De gehandicaptenzorg staat financieel flink onder druk. Dat concludeert de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) na een analyse van de laatste jaarcijfers van 38 aangesloten zorgaanbieders. In 2022 zijn van dit aantal 11 organisaties in de rode cijfers terecht gekomen. Dat is ruim een verdubbeling van het aantal dat de sector jarenlang gewend was. De 38 aanbieders zijn samen goed voor twee derde van de sectoromzet. Zorgaanbieders die nog wel positieve jaarcijfers toonden, zagen dat hun resultaat is gehalveerd.
Hulp van buiten nodig
Hoewel de sector altijd al grote veer- en sprongkracht heeft getoond, klinkt nu ook de noodklok. ‘We kunnen zelf werk maken van herstel, maar er is ook hulp van buiten nodig,’ zegt VGN-directeur Theo van Uum. ‘Bijvoorbeeld een realistisch beleid van overheid en zorgkantoren. Anders zullen te veel aanbieders van gehandicaptenzorg ophouden te bestaan.’
Meer dan één oorzaak
De toenemende financiële problemen zijn toe te schrijven aan een aantal ontwikkelingen, zegt de analyse van de VGN. Zo raakt de hoge inflatie organisaties, maar ook de inkoop van energie en de situatie op de vastgoedmarkt. Daarnaast neemt de gemiddelde zorgzwaarte van mensen met een beperking jaarlijks toe. Dat stelt hoge eisen aan de inzet en vakbekwaamheid van medewerkers in de gehandicaptenzorg, terwijl de sector juist kampt met personeelskrapte en oplopend ziekteverzuim. Er wordt daarom in toenemende mate een beroep gedaan op personeel niet in loondienst (PNIL), waardoor de loonkosten stijgen. In 2022 steeg het PNIL-percentage met 36 procent. Tot de hoofdoorzaken van de financiële problemen hoort ook het beleid rondom de inkoop van langdurige zorg. Dit beleid houdt onvoldoende rekening met oplopende kosten, waardoor de tarieven voor 2024 voor veel zorgaanbieders te laag zijn.
Dringend actie nodig
‘Als er niets gebeurt, zal een flink deel van de gehandicaptenzorgaanbieders vanaf 2025 niet meer financierbaar zijn’, concludeert Van Uum. ‘Banken zullen geen financiële ruimte meer bieden om te kunnen investeren. Het gevolg is dat sommige organisaties dan ophouden te bestaan. Daarom is dringend actie nodig van onder andere het Rijk en zorgkantoren. Het beleid van overheid en zorgkantoren staat op dit moment haaks op wat de gehandicaptenzorg nodig heeft.’
Realistisch overheidsbeleid
De VGN wil met de financiële barometerstand van de sector aandacht voor realistisch beleid. Met compensatie voor bovenmatige energiekosten, ruimte om te investeren in duurzaamheid, marktconforme salarissen en passende inkooptarieven van de zorgkantoren, die aansluiten bij de kosten die aanbieders maken. Van Uum: ‘Beleid dat het voortbestaan van zorgorganisaties niet in de waagschaal stelt, maar de transitie naar de toekomst ondersteunt. Beleid dat ons niet verstikt in regels en toezicht, maar dat ruimte biedt om onze professionele verantwoordelijkheid te nemen. Als we zorg verlenen aan mensen met een onder regie van de overheid gestelde indicatie, moet die ook bekostigd worden. Juist bij mensen met de hoogste zorgvraag loopt dit nu spaak.’
Zorgaanbieders tonen veerkracht
De VGN steekt de hand ook in eigen boezem en wil veerkracht aan de dag leggen. ‘Organisaties zullen zich bezinnen op hun kernactiviteiten en hun uitgaven beteugelen, om hun continuïteit te kunnen waarborgen,’ zegt Van Uum. ‘Dit betekent dat het werk anders georganiseerd gaat worden: veel meer in onderlinge samenwerking en in nauwe samenwerking met mensen met een beperking, hun naasten en hun netwerk. Verder kan technologie mensen met een beperking meer eigen regie geven en zorgmedewerkers ontlasten. Zo wil de sector werken aan een toekomstbestendige gehandicaptenzorg. Een sector die er voor zorgt dat mensen met een beperking steviger in de samenleving staan en betekenisvol kunnen leven.’
Meer informatie
Tijdens de hele zomer besteedt de VGN periodiek tot aan Prinsjesdag vanuit verschillende invalshoeken aandacht aan de financiële situatie in de gehandicaptenzorg en de veerkracht die de sector toont. Meer informatie – waaronder een podcast en een achtergrondartikel - is te vinden op deze overzichtspagina.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met onze woordvoerders
Johan van Ruijven (jvruijven@vgn.nl, 06-21213460) of Sam van den Brink (svdbrink@vgn.nl, 06-20142755).
