Op woensdag 17 maart 2021 vindt de Tweede Kamerverkiezing plaats. Iedere Nederlander van 18 jaar of ouder heeft dan weer het recht om te stemmen. Hoe zit het eigenlijk met de rechten en plichten van kiesgerechtigden met een lichamelijk of verstandelijke beperking? Hoe ga je bijvoorbeeld om met de stempas van een cliënt die bij je woont? En wat als een cliënt onder curatele staat? De belangrijkste rechten en plichten op een rij.
Zorgaanbieders moeten de stempas tijdig overhandigen aan hun cliënten
Mensen met een beperking beslissen altijd zelf of zij wel of niet gaan stemmen. Ook als degene in een woongroep bij een zorgaanbieder woont. Zorgaanbieders mogen hun cliënten dan ook niet de stempas onthouden. Zij moeten de stempas tijdig overhandigen aan hun bewoners, zodat zij kunnen bepalen of ze zelf gebruik maken van het stemrecht, of ze iemand anders machtigen of dat ze niet gaan stemmen. Heeft de cliënt geen gebruik gemaakt van zijn stempas, dan kan de zorgaanbieder de stempas van de cliënt pas weggooien, nadat de verkiezingen hebben plaatsgevonden. Als de persoon niet zelf kan gaan stemmen (bij een evident ernstige verstandelijke beperking), dient de zorgaanbieder contact op te nemen met de wettelijk vertegenwoordiger van de bewoner.
De rechten en plichten in het kort:
- Iedere Nederlander boven de 18 jaar mag stemmen.
- De zorgorganisatie overhandigt de stempas altijd aan de cliënt.
- Maakt de cliënt geen gebruik van zijn stempas, dan kan de zorgaanbieder de stempas pas weggooien, nadat de verkiezingen hebben plaatsgevonden.
- De cliënt mag iemand anders voor zich laten stemmen.
- Hulp bij het vervoer naar het stembureau is de verantwoordelijkheid van de cliënt of zijn vertegenwoordiger. Kan de cliënt dat niet of is hij daartoe niet bereid, dan kan de zorgorganisatie daarvoor zorgen. Over eventuele kosten daarvan wordt vooraf overlegd.
- In het stembureau wordt niet gekeken of iemand zijn wil kan bepalen.
- Hulp in het stemhokje is alleen mogelijk voor mensen met een lichamelijke beperking. Aan mensen met een verstandelijke beperking kan er uitleg worden gegeven, buiten het stemhokje, over het gebruik van het stembiljet, maar de kiezer moet zijn stem alleen uitbrengen.
Kiezers met een lichamelijke beperking
Kiezers die vanwege hun lichamelijke gesteldheid niet zelf kunnen stemmen, mogen ondersteuning krijgen. Denk bijvoorbeeld aan kiezers met een visuele beperking of mensen met Parkinson. Deze kiezers mogen worden geholpen door een medewerker van het stembureau, of door iemand naar eigen keuze.
Stemmen met visuele beperking
Op grond van de Kieswet moet in ieder stembureau een loep met verlichting klaarliggen. Vergeet er dus niet naar te vragen als u moeite hebt om het stembiljet te lezen. Enkele gemeenten hebben een speciale mal met audio-ondersteuning beschikbaar gesteld voor kiezers met een visuele beperking. Meer informatie vindt u op de website van de Oogvereniging.
Kiezers met een (licht) verstandelijke beperking
Kiezers met een (licht) verstandelijke beperking mogen niet worden geholpen in het stemhokje. Wel kunnen zij buiten het stemhokje uitleg krijgen over hoe het stembiljet werkt. Veel zorgaanbieders, gemeenten en organisaties voor maatschappelijk werk organiseren voor de verkiezingen trainingen en workshops over het stemmen. Daarnaast kunnen kiezers met een verstandelijke beperking uitleg krijgen en oefenen op de website hoewerktstemmen.nl.
Speciale maatregelen vanwege corona
Om de kans op besmetting met het coronavirus zo klein mogelijk te houden, gelden dit keer een aantal speciale maatregelen. Zo moet iedereen op de dag dat hij of zij gaat stemmen vooraf een gezondheidscheck doen. Deze check bestaat uit enkele vragen over het coronavirus, die iedereen bij de stempas heeft ontvangen.
Risicogroepen
Vooral voor kiezers die als gevolg van het coronavirus tot de risicogroepen behoren, bestaat de mogelijkheid om al op maandag 15 of dinsdag 16 maart 2021 zijn of haar stem uit te brengen in één van de stemlokalen die dan geopend zijn. Voor kiezers van 70 jaar en ouder bestaat de mogelijkheid om per brief te stemmen.
Meer informatie
Alle informatie over deze speciale maatregelen is te lezen op de website van de Rijksoverheid.
Vilans maakte een overzicht van de belangrijkste informatie om veilig te kunnen stemmen voor mensen met een beperking.
Ipse de Bruggen organiseerde een proefstem-bijeenkomst op 11 februari in Brouwerij de Prael in Den Haag voor mensen met een beperking. Freek Felet, ervaringsdeskundige en VGN-medewerker, was daarbij er schreef er een artikel over. De uitkomsten en aanbevelingen van het proefstemmen werden verzameld in een rapport en overhandigd aan Jan van Zanen, burgemeester van Den Haag en VNG-voorzitter. U leest dat artikel hier.
