Gebruikers zorgprofielen Wlz – GHZ; analyses van aantallen naar leeftijd 2015-2023

Onderzoek

Ouderen die intensieve zorg krijgen via de Wet langdurige zorg (Wlz) hebben veelal andere zorgbehoeften dan jongeren met Wlz-indicaties, vanwege lichamelijke, psychische en sociale veranderingen. Vooral ouderen met verstandelijke beperkingen verouderen eerder en hebben aangepaste ondersteuning nodig. Voor hen gelden andere leeftijdsgrenzen voor senioriteit, variërend van 40 tot 65 jaar. Op verzoek van de VGN onderzocht Marian Maaskant hoe de leeftijd van Wlz-cliënten in de gehandicaptenzorg zich tussen 2015 en 2023 heeft ontwikkeld. Het betreft cliënten die Wlz-zorg in natura ontvangen. Cliënten met een PGB zijn hierin niet meegenomen. De data zijn vergeleken met demografische trends in de Nederlandse bevolking.

De verkenning geeft een cijfermatig beeld van deze ontwikkeling en is bedoeld om relevante ontwikkelingen te signaleren en aanbieders van gehandicaptenzorg hiervan bewust te maken.  

Conclusie

Het rapport bevat gedetailleerde gegevens over aantallen cliënten en het aandeel daarvan per leeftijdscategorie per ZZP (VG, LVG, SGLVG, LG, ZG auditief, ZG visueel). Hiermee ontstaat een goed beeld van de uiteenlopende ontwikkelingen binnen de verschillende ZZP’s. De meest in het oog springende bevindingen zijn: 

• in de periode 2015 tot en met 2023 is het aantal Wlz-cliënten in de gehandicaptenzorg (VG, LVG, SGLVG, LG, ZG auditief, ZG visueel) toegenomen van 85.445 naar 88.785 (+3.340).
• een duidelijke toename van het aantal gebruikers gold alleen voor zorgprofiel VG (+5.050). De toename doet zich vooral voor bij de ZZP’s VG6 en VG7.
• bij de grootste groep VG (VG6) bleek een geleidelijke stijging in aandeel van 50-plussers te zien; bij de een na grootste groep (VG7) bleek eveneens een stijging van het aandeel senioren.
• in de groep LG was er daling van het aandeel 65-plussers.
• in de groepen ZG auditief en ZG visueel was er een toename van het aandeel senioren.
• er zijn duidelijke verschillen tussen de cijfers van leeftijdsverdeling van de Nederlands bevolking en die van cliënten in de GHZ. Er is daarin geen heldere parallelle trend zichtbaar.
• bij alle zorgprofielen, met uitzondering van de LVG en SGLVG, was de leeftijdsverdeling in 2015 statistisch significant anders dan in 2023.
• bij bijna alle zorgprofielen waren de verschillen in aandeel senioren (afkappunt afhankelijk van de definitie voor die groep) in 2025 versus 2023 statistisch significant, uitgezonderd zorgprofielen 1VG, 5VG, 7LG, 4ZG-auditief, 2ZG-visueel. 

Verklaring van de ontwikkelingen

Het rapport beschrijft sec de ontwikkelingen, zonder deze te duiden. Een afnemend aandeel van bijvoorbeeld jongeren kan worden verklaard door de Jeugdwet als voorliggende voorziening voor jeugdigen en een afname van de lage ZZP’s door het aanscherpen van de eisen voor instroom in de Wlz. Andere ontwikkelingen zijn minder eenvoudig te duiden. De landelijke cijfers geven ten slotte beperkt inzicht in de ontwikkelingen bij afzonderlijke zorgaanbieders. Daar staat tegenover dat de landelijke ontwikkelingen voor zorgaanbieders een goed startpunt vormen voor nadere analyse van ontwikkelingen in de eigen cliëntenpopulatie. En daarmee een goede basis kunnen vormen voor het ontwikkelen van een passend zorgaanbod voor een vergrijzende populatie. 

Kennissessie ouderenbeleid: actuele ontwikkelingen, inspiratie en samen aan de slag

Gezien de toename van het aantal ouderen in de gehandicaptenzorg is het van belang om zicht te hebben op actuele ontwikkelingen en lopende initiatieven waarmee het ouderenbeleid van gehandicaptenzorgorganisaties versterkt kan worden. Daarom organiseert de VGN op 28 november a.s. een uitwisselbijeenkomst voor aandachtsfunctonarissen ouderenbeleid van VGN-leden die met hun ouderenbeleid aan de slag willen en good practices en hun behoeften willen delen. Voor meer informatie en aanmelding, klik hier.  

Voor vragen of meer informatie

Voor vragen over de inhoudelijke bevindingen in het rapport kun je contact opnemen met Han Huizinga, beleidsadviseur VGN. 

Voor vragen over de onderzoeksmethodiek kun je contact opnemen met de onderzoeker, Marian Maaskant - 06-53768484.