Meerjarig kader Wlz beperkt financiële mogelijkheden zorgaanbieders

Meerjarig kader

In het coalitie akkoord is opgenomen dat voor de Wlz meerjarige contracten met budgetafspraken gecombineerd met een meerjarige contracteerruimte mogelijk worden. Het kabinet geeft hier nu invulling aan door het budgettair kader voor 5 jaar voorlopig vast te stellen. Voor de eerste 3 jaar is dit een voorlopig kader, voor de 2 jaren erna heeft de groeiruimte een indicatief en informatief  karakter, omdat hiervoor nog geen middellange termijn raming beschikbaar is. Deze wordt aan het begin van een nieuwe kabinetsperiode gemaakt op basis van de dan voorgenomen maatregelen.
Na Prinsjesdag van elk jaar wordt het definitieve kader voor het jaar erop vastgesteld. Ook blijven aanvullende mutaties mogelijk en wordt er jaarlijks op de gebruikelijke manier geindexeerd voor prijs- en loonkostenstijgingen op basis van actuele macro-economische inzichten.
Deze maatregel gaat gepaard met een bezuiniging van zo’n 0,5% voor de gehandicaptenzorg die wordt doorberekend in de tarieven. Met deze maatregel wil het kabinet perspectief bieden aan zorgaanbieders, wat hen zou helpen om de zorg nu en in de toekomst toegankelijk, betaalbaar en kwalitatief op orde te houden

De VGN vindt deze maatregel een pure bezuinigingsopdracht, omdat het niet leidt tot meer zekerheden of kostenbesparing.

Budgettair kader 2023

Het budgettair kader 2023 is in maart 2023 aangepast met de inzet van een deel van de gereserveerde herverdelingsmiddelen. De NZa brengt in juli 2023 opnieuw advies uit over de toereikendheid van het kader. Op basis daarvan besluit de minister of het nog gereserveerde bedrag van €125 miljoen wordt ingezet. Dit wordt rond Prinsjesdag bekend.

Budget 2024-2028

De budgetten voor de komende jaren zijn gebaseerd op het kader 2023. Daarboven op komen de groeiruimte en de verschillende maatregelen die voor de komende jaren in het coalitieakkoord zijn opgenomen.

Opbouw voorlopig meerjarig kader 2023-2028

Groeiruimte

Voor het vaststellen van het budget 2024-2025 wordt gebruik gemaakt van de middellange termijnraming zorg van het CPB die aan het begin van de kabinetsperiode is bepaald. Op basis hiervan wordt de groeiruimte per jaar bepaald tot en met 1 jaar na afloop van de kabinetsperiode.  Voor de 2 jaar erna is een indicatieve groeiruimte benoemd. De groeiruimte loopt op 1.158 miljoen in 2024 tot indicatief 5.998 miljoen in 2028.

Maatregelen voor de gehandicaptenzorg

Voor de gehandicaptensector is een aantal maatregelen van toepassing die invloed hebben op het budgettair kader. Het gaat om:

• de stimuleringsmiddelen
  hiervoor is €30 per jaar beschikbaar. Deze regeling geldt al vanaf 2022 en loopt tot en met 2026. Hij is bedoeld voor regionale samenwerkingsprojecten.
• Tijdelijke middelen VG7
  Voor 2023 en 2024 is €40 miljoen beschikbaar om maatwerkafspraken te maken over het beschikbaar houden van voldoende plekken voor VG7. Deze maatregel is tijdelijk omdat vanaf 2025 de herijkte tarieven op grond van het kostenonderzoek gaan gelden.
• Meerjarige contracteerruimte en meerjarige budgetafspraken
  Deze maatregel uit het coalitieakkoord gaat ervan uit dat meerjarige budgetafspraken leidt tot meer zekerheid en dat dit leidt tot een besparing van kosten. Er is dan ook doelmatigheidskorting opgenomen in het kader die tevens wordt verwerkt in de tarieven. Het gaat om een korting van ongeveer 0,5%.
• Pandemische paraatheid
  Er is vanaf 2024 tot 2031 € 18 miljoen per jaar beschikbaar om de hygiene en infectiepreventie en -bestrijding in de langdurige zorg te versterken en te borgen. Hiermee kunnen de zorgaanbieders de infectie preventie op orde houden of verbeteren. De middelen worden voor 2024 en 2025 verwerkt in de ZZP-  en VPT tarieven voor gehandicaptenzorg en V&V. ZN heeft met VWS afspraken gemaakt over de inzet en verantwoording van deze middelen. Ook wordt € 0,75 miljoen in de PGB tarieven opgenomen.
• Herijking NHC tarieven
  In de NHC/NIC tarieven wordt een aanpassing doorgevoerd vanwege de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt (rente). Daarnaast wordt in het kader van duurzaamheid extra middelen toegekend. Per saldo leidt dit tot een daling van de NHC/NIC tarieven. Voor de gehandicaptenzorg is dit een daling van ongeveer €40 miljoen.
• Ombuiging behandeling
  In het coalitie akkoord is de maatregel opgenomen om behandeling over te hevelen naar de Zvw. Hoewel er afspraken zijn gemaakt om tot alternatieven van de overheveling te komen, blijft de besparing van €170 miljoen wél staan. Deze wordt vanaf 2025 structureel op het kader gekort. Voor de gehandicaptenzorg is dit ongeveer €88 miljoen korting.
• Kostenonderzoek NZa
  De effecten van het NZa kostenonderzoek op het benodigd Wlz kader is nog niet bekend en is daarom als ‘nnb’ post opgenomen.
• Loon- en prijsbijstellingen
  Deze bijstellingen worden volgens de bestaande systematiek jaarlijks opgenomen in het kader.

Overige maatregelen

In het coalitieakkoord staan meerdere maatregelen die alleen betrekking hebben op de ouderenzorg. Het gaat om:

• Scheiden wonen en zorg (bruto besparing, verpleeghuisplekken, regiobudgetten)
• Valpreventie
• Doorontwikkeling kader verpleeghuiszorg

Daarnaast wordt een besparing ingeboekt voor maatwerk-pgb. Deze maatregel houdt in dat er met ingang van 2025 ook voor bestaande budgethouders een pgb op basis van de daadwerkelijke zorgvraag in plaats van op basis van het maximumbedrag van hun profiel. Voor bestaande budgethouders wordt rekening gehouden met overgangsrecht.  

Herverdelingsmiddelen

In elk jaar wordt een deel van de groeiruimte gereserveerd als herverdelingsmiddelen. Op basis van advies van de NZa over de toereikendheid van het kader, wordt dit jaarlijks al dan niet ingezet. Niet ingezette middelen vallen vrij voor andere onderdelen van de rijksbegroting.

Deelkaders

Voor elk jaar is een verdeling gemaakt tussen de contracteerruimte dat de zorgkantoren beschikbaar hebben voor afspraken zorg in natura en het pgb-kader. De NZa verdeelt de kaders over de zorgkantoorregio’s. Zorgkantoren kunnen net als nu verzoeken om middelen van het ene deelkader naar het andere over te hevelen. Ook kunnen zij middelen overhevelen tussen regio’s.

Financiele problemen gehandicaptenzorg

De bezuinigingen voor de komende jaren in het Wlz kader dragen bij aan de benarde financiële positie van organisaties in de gehandicaptenzorg. De organisaties komen in toenemende mate in financiële problemen, zo stelt VGN vast, na bestudering van 38 jaarrekeningen van haar leden over 2022. Hoewel de sector net als altijd grote veer- en sprongkracht toont, luidt ze nu de noodklok.

Lees hier artikelen en luister podcasts waarin we inzoomen op een aantal aspecten waardoor de financiële situatie in de gehandicaptenzorg onder druk komt te staan. We onderbouwen waarom dit tot donkere wolken leidt, wat er vanuit de overheid nodig is en welke veerkracht de sector toont om de zon weer te laten schijnen.